Солиқ ҳисобининг объекти ва предмети

5. Doimiy va vaqtinchalik farqlarning hisobi.


Soliqqa tortiladigan foydani aniq hisoblashda «doimiy farqlar», «vaqtinchalik farqlar» tushunchalari muhim ahamiyatga ega. Bu tushunchalarning mohiyati 12-MHHS «Foydadan soliq» standartda ko’rsatib o’tilgan.
Farqlar buxgalteriya hisobida ko’rsatilgan foyda bilan soliqqa tortish maqsadida aniqlangan foyda o’rtasidagi farqdir. Bu farqlar daromadlar va xarajatlarni buxgalteriya hisobi va soliq qonunchiligida tan olish qoidalari har xilligidan kelib chiqadi.
Doimiy farqlar – bu hisobot davrida buxgalteriya hisobi bo’yicha foydani shakllantiruvchi daromadlar va xarajatlar bo’lib, ular hisobot davridagi (kelgusi hisobot davrida) soliqqa tortiladigan foyda bazasidan chegiriladi.
Vaqtinchalik farqlar – bu foydani shakllantiruvchi daromad va xarajatlarning ba’zi moddalarini buxgalteriya hisobi foydasiga hisobot davrida, foyda solig’i bazasiga boshqa davrga olib borilishi natijasida hosil bo’ladigan farqlar.
Vaqtinchalik farqlar soliqqa tortiladigan foyda bazasiga ta’siriga ko’ra quyidagilarga bo’linadi:

• 
  chegiriladigan (kechiktiriladigan) vaqtinchalik farqlar;
  
• 
  soliqqa tortiladigan vaqtinchalik farqlar.
  

Vaqtinchalik farqlarni kelib chiqish sabablaridan biri bu asosiy vositalar va nomoddiy aktivlar bo’yicha amortizatsiya ajratmasini hisoblashda moliyaviy hisob bilan soliq hisobida har xil usullarning qo’llanishidir.
Misol: «FARM GLASS» qo’shma korxonasiga asosiy vosita (yengil avtomobil) 2012 yil dekabrda qabul qilindi. Uning qiymati 24 000 000 so’m. Foydalanish muddati 5 yil, amortizatsiyaning me’yori 20 foiz. Soliq solish maqsadi uchun amortizatsiya me’yori hisob siyosatida 12 foiz belgilangan. 2013 yil uchun amortizatsiya summasi va vaqtinchalik farq hisoblanadi.