Сохани урганишнинг асосий максади ва вазифалари


Легирловчи кушимчалар таъсири



Download 0,7 Mb.
bet20/22
Sana23.02.2022
Hajmi0,7 Mb.
#127721
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   22
Bog'liq
Коррозия. Маъруза матни

Легирловчи кушимчалар таъсири. Мух.им легирловчи элементларга
куйидагилар киради: хром, никель, молибден, марганец, кремний, титан, ниобий, вольфрам, ванадий. Айрим хрлларда алюминий ва мислар хам кушимча сифатида пулатларга кушилади.
Кимёвий таркибига кура пулатлар углеродли ва легирланган турларга булинади. Бу элементлар пулат сифатини яхшилайди ва махсус хоссали к.илади.
Легирланган пулатнинг кимёвий таркиби учун ягона шартли белгилар (харф ва ракамлар) к.абул килинган.
Дастлабки икки рак.ам углероднинг уртача микдорини (конструкшюн пулат учун фоизнинг юздан бир улуши микдорида, асбобсозлик ва зангламайдиган пулатлар учун фоизнинг ундан бир улуши микдорида); харфлар легирловчи элементларни (жадвалга каранг); харфларнинг унг томонидаги рак.амлар эса элементларнинг уртача микдорини курсатади.
конструкшюн билан
куиидаги маълумотлар
р = 7790 - 7900 кг/м3; t3p = 1400 - 1500 К; X = 46,5
1-3 жадвал

Пулат компонентларининг шартли

белгилари

Номи

Шартли

Номи

Шартли




белгилари




белгилари

Алюминий

Ю

Мис

д

Бор

Р

Молибден

м

Ваннадий

Ф

Никель

н

Вольфрам

В

Ниобий

Б

Кобальт

К

Титан

Т

Кремний

С

Углерод

у*

Марганец

Г

Хром

X

никель, 2%
У* - углеродли асбобсозлик пулатлар маркаларида.
Масалан, X18H12M2T маркали пулатда 18% хром, 12% молибден ва 1% га якин титан борлигини курсатади.
ЮҚОРИ ЛЕГИРЛАНГАН ПУЛАТ. Таркибида 18-20% хром ва 8-10% никель булган пулатлар юкори легирланган пулатлар деб юритилади. Улар коррозия ва иссикликка бардошлиги, мустахкамлилиги учун турли саноатларда кенг кулланилмокда.
Хозирги кунда мамлакатимиз корхоналарида курилмаларни ясашда куйидаги легирланган пулатлар ишлатилади: 1Х18Н9Т, 1Х18Н11Б, Х16Н25М6, ХН35ВТ, Х22Н26, 1Х18Н12М2Т, 1Х18Н12МЗТ, Х18Н9Т на бошкалар.

РАНГЛИ МЕТАЛЛАР. Киме саноатида рангли металлардан алюминий, мис, никель, кургошин, титан, танталлар курилмалар ясашда кулланилади. Рангли металлардан ясалган курилма деворларининг температураси куйидагидан ошмаслиги керак:


Алюминий учун - 200 °С
Мис ва унинг котишмалари учун - 250 °С
Никель учун - 500 °С
Қурғошин учун - 140 °С
Тантал учун - 1200 °С
АЛЮМИНИЙ - кумушсимон, ок., енгил ва болгаланувчан, коррозияга бардошли металдир. Кимёвий курил мал арн и ясашда АОО(99,7%), АО(99,7%), А1(99,5%), А2(99,0%), хамда унинг АД!, АД2 кртишмалари ишлатилади.
Алюминийнинг турли маркалари куйидаги физик хоссаларга эга:

Агрессив мухитлар таъсирига алюминий жуда чидамли, шу жумладан концентрланган азот, фосфор ва сирка кислоталар, курук, хлор ва водород хлоридлар, олтингугурт букпарига хам узок, муддат давомида бардош бера олади.
МИС - пушти-кизил рангли металл. Энг к,иммат, конструкцион материаллардан бири булиб, техник тоза холда 5 хил маркада ишлаб чикдрилади. Кимёвий курилмаларда, асосан М2 (99,7%) ва МЗ (99,5%) маркалари кенг мик,ёсда ишлатилади.
Миснинг хоссалари куйидаги маълумотлар билан характерланади:

Мис алюминийга ухшаб ҳимоя кдлувчи оксид к,оплама ҳосил к,илмайди. Шунинг учун, кислота ва тузларга нисбатан коррозион чидамликка эга эмас. Лекин, паст ва криоген температураларда мустахдамлиги ортиб боради. Масалан, -196 °С да миснинг мустах.камлик чегараси 20 дан 38 кг/мм2 гача ортади.
Ута паст температураларда ишлайдиган курилмалар учун мис каби конструкцион материални хеч к,андай материал урнини боса олмайди.
ҚЎРҒОШИН — кукимтир, кул ранг, болгаланувчан металл. Бир пайтлар, бу материал курилмалар куришда катта ва мух.им ах.амиятга эга булган. Бунга сабаб, унда туз ва сульфат кислотага нисбатан чидамли х.имоя копламасининг х.осил булишидир. Лекин унинг жуда юмшоклиги, осон ва паст температурада эриши, катта зичлиги ва қимматлиги борган сари камрок. кулланишига сабаб булмокда.
Хозирги кунда унинг урнига замонавий темир кртишмалар ишлатилмокда. Саноатда куррошиннинг 6 хили СВ, СО, С1, С2, СЗ, С4, С5 маркалари кенг кулланилади. Улар таркибидаги куррошин микдори 99, 90-99, 95%. Курғошин куйидаги физик хоссаларга эга:
- зичлиги р = 10130 - 11350 кг/.м3;
- эриш температураси t3p = 327 °С;
- иссиклик утказувчанлиги λ = 14,9 - 34,9 Вт/(мК);
- солиштирма иссиклик chfhmh ср= 0,13 кЖ/(кг К);
- чизикли кенгайиш коэффициенты х= (12,3 - 14.9)-10 '' I К
Қурғошинни саноатда куллашда шуни назарда tvtiiiu керакки, vhiihi мустах.камлиги жуда пастдир.
НИКЕЛЬ - кумушсимон, ок, металл, к,ийин эриЙди ва \авода узгармайди. Киме саноатинииг курилмалари учун (НО маркали 99,99%) никель ишлатилади. У жуда мустахкам, иссиклик ва коррозияга чидамли ва яхши технологик хоссали булгани сабабли машинасозликда куп ишлатилади. Никельнинг физик хоссалари қуйидагича:
- зичлиги р = 8830 - 8850 кг/м3:
- эриш температура ljp = 1452 "С;
- иссиктик утказувчанлиги λ = 55,0 · 56,0 Вт/(мК);
- солиштирма иссиктик сигами ср = 0,575 · 0,586 кЖ/(кг-К);
- чизикли кенгайиш коэффиииенти (18,2 - 18,3)·10-6 1/К.
ТИТАН - кумуш ранг, енгил, кийин эрувчан металл. Зичлиги
пулатникидан 2 марта кам булишига к^рамасдан, унинг муста\камлиги пулатникига тенгдир. Титан азот, фосфор, хром ва сирка кислоталарига, нитрит, нитрат, хлорид ва сульфидларга нисбатан кнмсвий чидамли. 200°С температурада газларни ютиш кобилиятига эга. Титан 40%-ли bbSO.1 кислотасида каттик коррозияга учрайди. Лекин, шуни унутмаслик керакки, титандан ясалган курилма, пулатдан ясалганга нисбатан 8-10 баробар кимматдир. Титан куйидаги физик хоссаларга эга:

ТАНТАЛ - кул ранг - ок. металл. Ута муста\камлиги ва цийин суюлувчанлиги билан бошка металлардан ажралиб туради. Ундан ташкари, юкрри температур&парда, титанга нисбатан купрок. газларни ютиш крбилиятига эга. Тантал яхши болгаланувчан, штамплашга мойил, ички ишкдланиш коэффициента жуда катта булган металлдир. У сульфат, азот, фосфор, водород хлорид кислоталарига, хамда нитратларга чидамли металлдир. Аммо, натрий ва калий ишкррлари таъсирига яхши бардош беролмайди.
Тантал жуда хам к.иммат металл ва у тах.минан хром-никелли пулатдан 100 марта к.имматдир. Албатта, уни факат ута агрессив му\итли курилмаларда, яъни бошка металлар кимёвий бардош бсролчаган \олларла куллаш мак.садга мувофикдир. Тантал куйидаги физик хоссаларга эга:

ЛАТУНЬ - мис ва рухдан иборат кртишма. Куп компонентли латунь таркибига мис ва рухдан ташкдри, алюминий, кремний, кургошин, никель, темир, марганец ва кдлайлар кириши мумкин.
Латунь босим остида яхши ишлов бериладиган, анча муста\кам. кдйишкрклиги (пластиклиги) юкрри ва коррозияга чидамли кртишма. Ундан ташкдри, латуннинг электр утказувчанлиги жуда юкрри. Температура пасайиши билан латуннинг хоссалари яхши томонга узгаради.
Киме саноатида, курилмалар ясашда Л60, Л62 на Л68 маркали латунлар кенг кулланилади.
Латунлар куйидаги физик хоссаларга эга:

БРОНЗА - мис ва кадайлардан иборат кртишма. Ушбу кимёвий элементлардан ташкари, унинг таркибига кремний, алюминий, бсриллийлар хдм кириши мумкин.
Бронза муста\камлиги, кайишкрклиги, коррозияга бардошлиги. антифрикиион хоссалари билан ажралиб туради.
Бу материал ушбу физик хоссалари билан характерланади:



ПЛАСТМАССАЛАР - юқори коррозион бардошликка ва мустаҳкамликка эга янги конструкцион материалдир. Пластмассаларни ишлаб чикдриш жараёнида мустаҳкамлигини, кдйишкрклигини, рангини, юмшаш температурасини, иссиклик утказувчанлигини яхшилаш ва арзонлаштириш максадида унга пластификатор, тулдирувчи, ранг берувчи моддалар кушилади.
Ҳамма пластмассапар 2 гурухга булинади: 1) термопластлар; 2) реактопластлар.
Термопластлар иситилганда юмшаш, совитилганда кртиш хоссасига эга ва бу жараённи бир неча марта кайтарса булади. Реактопластлар эса, иситилганда эрийди ва маълум бир температурагача қиздирилса - котиб қолади ва кайта юмшамайди, эримайди.

Download 0,7 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   22




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish