Sog’liqni saqlash vazirligi ogohlantiradi

 

44 

kompleksni  yengishning  eng  samarali  yo’li  –  uning  ildizi  bo’lgan  muhimlikni  nazorat 

ostiga olishdir. Muhimlikni qanday jilovlash kerakligi haqida esa siz kechagi suhbatdan 

yaxshi bilasiz. 

---

 

45 

PAYSHANBA 

Qo’rquvlar 

Tabiiy va ijtimoiy 

Qo’rquv – eng qadimgi  tuyg’u. Eng qadimgi  ajdodlarimizni  ham  aynan  qo’rquv 

to’dalarga  birlashtirgan.  Aynan  qo’rquv  g’orlardan  boshpana  topishga,  keyinchalik 

devorlar bilan o’ralgan shaharlar qurishga majbur qilgan. 

Qo’rquv odamdagi eng kuchli tuyg’u hamdir. Bizning hayotiy quvvatimizni hech 

bir  hissiyot  qo’rquvchalik  tortib  ololmaydi.  Biz  uning  turli  ko’rinishlarini  turlicha 

nomlaymiz – hadik, xavotir, hayajon, bezovtalik, g’ashlik, sarosima, vahima, talvasa  – 

bari  qo’rquvning  qiyofalari.  U  har  doim  yoqimsiz  va  bizning  hayotiy  quvvatimiz 

kushandasi. Qo’rquv hatto sog’liqqa ham zarar yetkazishi mumkin. 

Odamdagi qo’rquvlar tabiiy yoki ijtimoiy bo’lishi mumkin. Tabiiy qo’rquv asosiy 

tabiiy ehtiyojdan kelib chiqadi – ya’ni o’limdan qo’rqish. Bu tuyg’uga nafaqat odamzod, 

balki borcha jonli mavjudotlar moyil. Daraxtlar ham bolta ko’targan odam yoki atrofga 

ilashib  borayotgan  alangani  ko’rsalar  –  qo’rqadilar.  Faqat  o’simliklarda  bu  tuyg’u 

hayvonlardan  boshqacha  ichki  jarayonlarga  sabab  bo’ladi.  Issiqqon  jonzotlarda  tabiiy 

qo’rquv  qonga  katta  miqdorda  adrenalin  chiqarilishiga  sabab  bo’ladi  va  organizmni 

harakatga undaydi. Adrenalinga to’yingan qon yurak urishini tezlashtirib beradi. Bunday 

holatda hayvon juda tez va dadil harakat qiladi. Natijada o’limdan omon qolish uchun u 

oddiy holatda qilolmaydigan harakatlarni qiladi. Qo’rquvning asrovchi kuchi ana shunda. 

Tabiiy qo’rquv dunyoni mukammal qilish uchun ko’rilgan yana bir chora aslida – 

chunki  tabiiy  qo’rquv  jonzotlarni  tirik  qolishga  undaydi.  Tasavvur  qiling,  o’limdan 

qo’rqish bo’lmasa nima bo’lardi? Unda dunyodagi borki jonzotlar qirilib ketardi. Hayotga 

intiluvchanlik asosida aynan o’limdan qo’rqish turadi. 

Odamdagi  tabiiy qo’rquvning asosiy manbai  – 

noma’lumlik

, xususan, noma’lum 

kelajak.  Biz  ertaga,  bir  soat  o’tib,  bir  soniyadan  so’ng  nima  bo’lishini  bilmaymiz  – 

shuning uchun qo’rqamiz. Shu qo’rquv hozirgi lahzada bizni nimadir qilishga undaydi va 

biz harakat qilamiz. Biz o’z qo’rquvimiz tufayligina yashaymiz. 

Ijtimoiy qo’rquv – faqat odamzodga xos. Anglab turganingizdek, u jamiyat bilan 

birga shakllanib borgan. Bu qo’rquvning notabiiyligi shundaki, odam u bilan tug’ilmaydi, 

balki uni keyinchalik orttirib oladi. Ijtimoiy tuyg’u odam tabiatiga aql orqali singdiriladi 

– aql tashqi ijtimoiy ta’sirga o’z munosabatlarini ro’yxatga olib boradi, salbiy holatlarni 

keyinchalik chetlab o’tish uchun “bundan qo’rqish kerak” deb belgilab ketadi. 

Tabiiy  tuyg’u  noma’lumlikdan  kelib  chiqsa,  ijtimoiy  tuyg’u  –  bilimdan  kelib 

chiqishi ham mumkin. Biz u yoki bu xatti-harakatlarimiz qandaydir ijtimoiy natijalarga 

olib kelishini bilamiz va shuning uchun qo’rqamiz. 

Odamning yashash sharoiti va hayotda duch kelgan vaziyatlariga qarab unda turli 

xil  ijtimoiy  qo’rquvlar  shakllanishi  mumkin.  Ularning  eng  kuchlisi  –  yolg’izlikdan 

qo’rqishdir. Ya’ni odam a’zo bo’lgan jamiyatdan ajralib qolishi, muloqot va e’tibordan 

mahrum bo’lishi uning uchun qo’rqinchli holat. 

Yolg’izlikdan  qo’rqish  o’z  navbatida  boshqa  ikkilamchi  qo’rquvlarni  keltirib 

chiqaradi.  Javobsiz  sevgidan  qo’rqish,  hurmatni  yo’qotishdan  qo’rqish,  e’tibordan 

---