Sog’liqni saqlash vazirligi ogohlantiradi

 

56 

JUMA 

Rishtalar 

Tobelik munosabatlari 

Ikki  va  undan  ortiq  sodda  gaplarning  biri 

boshqasiga  ma’no  va  grammatik  jihatdan    tobe 

bo’lib  kelishidan  hosil  bo’lgan    gap  tobe  gapli 

qo’shma gap deyiladi. 

(Ona tili darsligidan) 

 

Inson – ijtimoiy mavjudot. Jamiyat a’zosi bo’lish – uning tabiatiga xos. Biz o’zimiz 

ko’nikkan  guruh,  muhit  yoki  jamoadan  tashqarida  doim  ko’nglimizda  xavotir  bilan 

yashaymiz. Tabiatimizning aynan shu jihati tufayli bizda mehr tuyg’usi bor. 

Ijtimoiy mavjudot har doim muloqotga intiladi. Muloqot ehtiyoji – odamning eng 

katta  muhtojliklaridan  biri.  Jamiyat  taraqqiy  etib,  rang-baranglashib  borgani  sari, 

odamlarning  atrof  dunyo  va  boshqa  odamlar  bilan  muloqot  qilish  usullari  – 

munosabatlarimiz murakkablashib borgan. Zamonaviy odam kundalik hayotida minglab 

turdagi  munosabatlar  chig’irig’idan  o’tib  yashaydi:  oila,  do’st-yorlar,  qarindosh-urug’, 

hamkasblar, mahalla-ko’y va hokazo. 

Agar  munosabatlar  insonning  muloqot  ehtiyojiga  xizmat  qilishini  hisobga  olsak, 

ular atrofida shuncha ko’p muammolar kelib chiqishi ajablanarli hol emas. Ko’nglimizni 

xotirjamlikdan  mahrum  qiladigan  va  aqlimizni  to’liq  egallab  oladigan  dard-

tashvishlarning  hammasi  bo’lmasa  ham,  aksari  munosabatlardagi  noxushliklar  sababli 

kelib  chiqadi.  Bu  javobsiz  sevgi  qiynoqlari-yu,  o’z  yaqinidan  yengil  arazlash  bo’lishi 

mumkin. 

Ammo  nega  odamlar  o’zaro  munosabatlarda  buncha  ko’p  qiyinchiliklarga  duch 

kelishadi?  Turli  odam  bu  savolga  turlicha  javob  beradi:  “Chunki  har  xil  odam  har  xil 

fikrlaydi”,  “Chunki  odamlar  bir-birlarini  tushuna  olmaydilar  yoki  tushunishni 

istamaydilar”, “Chunki hammaning ko’nglini tengdaniga olib bo’lmaydi”, “Chunki biz 

mukammal emasmiz”, “Chunki…”, “Chunki…” 

Bu  savolga  ba’zi  odamlardan  olgan  javoblarim  orasida  meni  tamoman  hayron 

qoldirganlari ham bo’lgan. Ammo chuqurroq o’ylab ko’rilsa, ular hammasi bir xil narsa 

haqida gapiradi – faqat, buni bir oz og’ishlar bilan qiladi xolos. 

Hamma bir xil emasligi rost – har bir odam o’ziga xos alohida bir olam. Ammo har 

kim bir xil fikrlamaydi degan gap bir oz xato – biz aynan bir xil fikr yuritganimiz uchun 

ham o’zaro munosabatlarimiz qovushmaydi. Hammaning aqli bir xil ishlaydi – aqlning 

yagona va hamma uchun universal bir qoidasi bor. Bu – manfaat. Ya’ni manfaatsiz ish 

bo’lmaydi.  Siz  hatto  eng  manfaatsiz  qilgan  ishingiz  ortida  ham  aql  sizga,  bildirmay 

bo’lsa-da, kichik bir maqsadni yashirin tutadi. Biz hatto hayriya ishlarini ham “shunday 

qilish  kerakligi”  yoki  “shunday  qilsak,  qilgan  savob  ishimizdan  o’zimizga  bo’lgan 

boshqalar  yoki  o’zimizning  hurmatimiz  oshishi”  uchun  qilamiz.  U  yoki  bu  xatti-

harakatga  bizni  ko’ngil  istagi  emas  –  g’urur,  manfaat,  achinish  yoki  aybdorlik  hissi, 

burchiyat undaydi. 

---