Sog’liqni saqlash vazirligi ogohlantiradi

Bolangizda hech bir kompleks paydo bo’lmasligini ta’minlashning 
yagona siri uni shartsiz yaxshi ko’rishdir
. Hech qachon farzandingizga bo’lgan 
mehringizni shartlar bilan cheklamang. Boladan sizning mehringizni olish uchun hech bir 
shartni bajarish talab etilmasin. Axir, mehr – sotilmaydi. 
Bugun suhbatlashgan komplekslarimizning hammasi – umumiy olib qaraganda – 
muhimlikdan kelib chiqadi. Shaxsiy yoki tashqi muhimlikka berilish oqibatida odamda u 
yoki bu kemtik paydo bo’ladi. Komplekslar asosan sizning o’zingizga zarar yetkazadi – 
shunday ekan, ulardan xalos bo’lish sizning manfaatingizga xizmat qiladi. Har qanday 

---

 
44 
kompleksni yengishning eng samarali yo’li – uning ildizi bo’lgan muhimlikni nazorat 
ostiga olishdir. Muhimlikni qanday jilovlash kerakligi haqida esa siz kechagi suhbatdan 
yaxshi bilasiz. 

---

 
45 
PAYSHANBA 
Qo’rquvlar 
Tabiiy va ijtimoiy 
Qo’rquv – eng qadimgi tuyg’u. Eng qadimgi ajdodlarimizni ham aynan qo’rquv 
to’dalarga birlashtirgan. Aynan qo’rquv g’orlardan boshpana topishga, keyinchalik 
devorlar bilan o’ralgan shaharlar qurishga majbur qilgan. 
Qo’rquv odamdagi eng kuchli tuyg’u hamdir. Bizning hayotiy quvvatimizni hech 
bir hissiyot qo’rquvchalik tortib ololmaydi. Biz uning turli ko’rinishlarini turlicha 
nomlaymiz – hadik, xavotir, hayajon, bezovtalik, g’ashlik, sarosima, vahima, talvasa – 
bari qo’rquvning qiyofalari. U har doim yoqimsiz va bizning hayotiy quvvatimiz 
kushandasi. Qo’rquv hatto sog’liqqa ham zarar yetkazishi mumkin. 
Odamdagi qo’rquvlar tabiiy yoki ijtimoiy bo’lishi mumkin. Tabiiy qo’rquv asosiy 
tabiiy ehtiyojdan kelib chiqadi – ya’ni o’limdan qo’rqish. Bu tuyg’uga nafaqat odamzod, 
balki borcha jonli mavjudotlar moyil. Daraxtlar ham bolta ko’targan odam yoki atrofga 
ilashib borayotgan alangani ko’rsalar – qo’rqadilar. Faqat o’simliklarda bu tuyg’u 
hayvonlardan boshqacha ichki jarayonlarga sabab bo’ladi. Issiqqon jonzotlarda tabiiy 
qo’rquv qonga katta miqdorda adrenalin chiqarilishiga sabab bo’ladi va organizmni 
harakatga undaydi. Adrenalinga to’yingan qon yurak urishini tezlashtirib beradi. Bunday 
holatda hayvon juda tez va dadil harakat qiladi. Natijada o’limdan omon qolish uchun u 
oddiy holatda qilolmaydigan harakatlarni qiladi. Qo’rquvning asrovchi kuchi ana shunda. 
Tabiiy qo’rquv dunyoni mukammal qilish uchun ko’rilgan yana bir chora aslida – 
chunki tabiiy qo’rquv jonzotlarni tirik qolishga undaydi. Tasavvur qiling, o’limdan 
qo’rqish bo’lmasa nima bo’lardi? Unda dunyodagi borki jonzotlar qirilib ketardi. Hayotga 
intiluvchanlik asosida aynan o’limdan qo’rqish turadi. 
Odamdagi tabiiy qo’rquvning asosiy manbai – 
noma’lumlik
, xususan, noma’lum 
kelajak. Biz ertaga, bir soat o’tib, bir soniyadan so’ng nima bo’lishini bilmaymiz – 
shuning uchun qo’rqamiz. Shu qo’rquv hozirgi lahzada bizni nimadir qilishga undaydi va 
biz harakat qilamiz. Biz o’z qo’rquvimiz tufayligina yashaymiz. 
Ijtimoiy qo’rquv – faqat odamzodga xos. Anglab turganingizdek, u jamiyat bilan 
birga shakllanib borgan. Bu qo’rquvning notabiiyligi shundaki, odam u bilan tug’ilmaydi, 
balki uni keyinchalik orttirib oladi. Ijtimoiy tuyg’u odam tabiatiga aql orqali singdiriladi 
– aql tashqi ijtimoiy ta’sirga o’z munosabatlarini ro’yxatga olib boradi, salbiy holatlarni 
keyinchalik chetlab o’tish uchun “bundan qo’rqish kerak” deb belgilab ketadi. 
Tabiiy tuyg’u noma’lumlikdan kelib chiqsa, ijtimoiy tuyg’u – bilimdan kelib 
chiqishi ham mumkin. Biz u yoki bu xatti-harakatlarimiz qandaydir ijtimoiy natijalarga 
olib kelishini bilamiz va shuning uchun qo’rqamiz. 
Odamning yashash sharoiti va hayotda duch kelgan vaziyatlariga qarab unda turli 
xil ijtimoiy qo’rquvlar shakllanishi mumkin. Ularning eng kuchlisi – yolg’izlikdan 
qo’rqishdir. Ya’ni odam a’zo bo’lgan jamiyatdan ajralib qolishi, muloqot va e’tibordan 
mahrum bo’lishi uning uchun qo’rqinchli holat. 
Yolg’izlikdan qo’rqish o’z navbatida boshqa ikkilamchi qo’rquvlarni keltirib 
chiqaradi. Javobsiz sevgidan qo’rqish, hurmatni yo’qotishdan qo’rqish, e’tibordan 

---