Sobitjon Inog’omov tibbiyot qurilmalarida

Magnit-rezonans tomografiyasi uchun ishlatiladigan qurilmalar. 
Yadro 
magnit rezonans usuli inson tanasi to'qimalari vodorod atomiga to’yinganligi va 
uning magnitik xususiyatlari hamda turli atom va molekulalarni o'rab topish 
asosida o'rganish imkonini beradi. Vodorod atomi yadrosi bitta protondan tashkil 
topgan magnit momenti spiniga ega bo’lib, u o’zining fazoviy orientasiyasini 
kuchli magnit maydoni hamda gradient deb ataluvchi boshqa qo’shimcha 
maydonlar ta’sirida va tashqi radiyo chastota impulslarida o’zgartirishi mumkin. 
Proton spinining ikki qarama-qarshi fazalarida joylashgan vector yo’nalishlari va 
parametrlari asosida hamda ularni proton magnit momentiga bog’langanligini 
e’tiborga olgan xolda u yoki boshqa vodorodning atomi qaysi to’qimada 
joylashganligini aniqlash mumkin. Magnit-rezonans tomografiyasini usulini huddi 
shunday gadoliniy elementi va temir oksidlari yordamida ham bajarish mumkin. 
Birinchi magnit-rezonans tamografiyasi qurilmasi 1980 yillarda qo’llanilgan 
bo’lib, magnit maydon induksiyasining qiymati 0,005 T ni tashkil qilgan bo’lib, 
unda olingan tasvirning sifat ko’rsatkichlari juda past bo’lgan. Zamonaviy 
tomografiyalar kuchli magnit maydonining kuchli manbalariga ega bo’lib, bunday 
manbalar sifatida elektromagnitlar (odatda 1-3 T gacha ba'zi hollarda esa 9,4 T 
gacha bo’ladi) va doimiy magnitlar (0,7 Tl gacha) bo’ladi. Bundan tashqari, 
maydon juda kuchli bo'lishi kerak, suyuq geliyda ishlaydigan o’ta o'tkazuvchan 
elektromagnitlar ishlatiladi va doimiy magnit maydonlari esa faqat juda kuchli 
neodimiylar yordamida hosil qilish mumkin.
Zamonaviy taxlil qilish xususiyatiga ega bo’lgan, komp’yuterlashtirilgan 
xolda tibbiyotda qo’llaniladigan magnit-rezonans tamografiyasi qurilmasi 7.2-
rasmda tasvirlangan.
Bunday zamonaviy qurilmalar bilan komp’yuter texnikasiga 

---

93 
asoslangan xolda virtual endoskopiya usuli bilan komp’yuter tamografiyasi (KT) 
yoki magnit-rezonans tamografiya (MRT) yordamida inson tanasidagi ichki 
organlarni strukturasini uch o’lchamli modelini tasvirini ko’rish mumkin. Bu usul 
endoskopik tekshiruvlarga nisbatan ko’proq ma’lumot olish xususiyatiga ega. 
Masalan, yurak-qon tomirlarini va nafas olish organlarini og’ir patologik, to’liq 
dinamik o’zgarishlarida ko’proq ma’lumot olish mumkin. Shuning uchun keyingi 
vaqtlarda virtual endoskopiya usuli tibbiyotning angiologiya, onkologiya, 
urologiya va tibbiyotning boshqa bo’limlarida qo’llash muaffaqiyatli yo’lga 
qoi’yildi. M
agnit-rezonans tamografiyasi qurilmasi yordamida inson organizmning 
bosh miya qismida bo’layotgan dinamik o’zgarishlarini yuqoridagi qurilma 
yordamida olingan tasvirlari 7.3-rasmda keltirilgan.