Sánesi: 30-dtkabr 2021-jıl Pán: Biologiya Klass

Sánesi: 30-dtkabr 2021-jıl
Pán: Biologiya
Klass: 5-klass
Waqıt: 45 minut.
Sabaqtıń teması: 7-§. Zamarrıqlar dúnyası
Sabaqtıń tipi: Aralas.
Sabaqtıń túri: Dástúriy emes (toparlarda islesiw)
Sabaqtıń texnologiyalıq kartası.

№	Sabaq barısı	Qollanılatuǵın texnologiya (metodlar, usıllar)	Qáliplestiriletuǵın kompetenciyalar	Waqıt
I.	Shólkemlestiriw	Sáwbetlesiw		2 minut
II	Úyge tapsırma soraw	Súwretlerge tiyisli maǵlıwmatlardı jazıw, kestege maǵlıwmatlar jazıw	TK-1, PTK-1	8 minut
III	Taza temanı túsindiriw	Slaydtan paydalanaman	TK-1, TK-2, TK-5, TK-6, PTK-1	15 minut
IV	Bekkemlew	« Teast » usılınan paydalanaman hám biologiyalıq diktant.	TK-1, TK-2, TK-5, TK-6, PTK-1	15 minut
V	Bahalaw	Impus kartası		3 minut
VI	Úyge tapsırma beriw.	Salıstırıw metodı, sorawǵa juwap jazıw.		2 minut

Pánge tiyisli kompetenciyalar:
Biologiyalıq obektlerdi tanıw hám olarda bolıp atırǵan processlerdi túsiniw hám aytıp beriw kompetensiyası.
Salamat turmıs tárizin qáliplesyiriw hám ekologiyalıq mádeniyat.
Tayanısh kompetensiyalar:
T.k-1. Temaǵa tiyisli terminlerdi óz ana tilinde durıs ayta alıw hám ayrım atamalardı shet tilinde ayta alıw.
T.k-2. Kitapxanadaǵı qosımsha kitaplardan, internetten maǵlıwmatlar tabıw.
T.k-5. Watanǵa sadıqlıq, insanlarǵa mehr-aqıbetli bolıw, salamat turmıs tárizine ámel etiw.
T.k-6. Temaǵa tiyisli sanlardı yadqa ayta alıw.
Sabaqta qóliplestiriletuǵın metodlar: Kishi toparlarda islew, soraw-juwap shınıǵıwı, klaster usılı, nostandart test metodı.


Sabaqtiń maqsetleri:
- Bilim beriwshilik: Oqıwshılarǵa Zamarrıqlar tiri organizmler dúnyasınıń bir bolegi ekenligin, olardıń tábiyatta hám adam tirishiliginde áhmiyetin biliwge úyretiw hár bir ósimlik túriniń ózine tán ájayıp ózgeshelikleriniń bar ekenligin túsindirip, maǵlıwmat beriw.
- Tárbiya beriwshilik: Oqıwshılar Zamarrıqlar dúnyasınıń áhmiyetin úyrenip, tábiyattı súyiwge, tábiyattaǵı tiri organizmlerdiń insan organizmi ushın zárurligin, tábiyat baylıqların asırawǵa, bizdi qorshaǵan ortalıqtıń tazalıǵın saqlawǵa, tábiyatta hár bir ósimliktiń óz ornı bar ekenin úyretip ekologiyaliq, estetikalıq tárbiya beriw.
- Rawajlandırıwshılıq: Oqıwshılar Zamarrıqlar dúnyasın úyrenip Suw otları menen salıstırıp uqsaslıq hám ayırma-shılıqların úyrenedi.
Sabaqtı qurallandırıw: Sabaqlıq, taxta, por, kompyuter, videoproektor, slayd, skoch, qayshı, batman, marker, A4 formatta qaǵazlar, tarqatpa materiallar.
Tayanısh sózler: Zamarrıq, micelliy, Lishaynikler, Verticill, Mikoriza, ektotrof, endotrof.
I. SABAQTÍŃ BARÍSÍ:
Sabaqtı shólkemlestiriw: Sabaǵımızǵa kerekli bolǵan kórgizbe qurallardı hám oqıwshılardıń sabaqlıqların, klass ishiniń tazalıǵın, oqıwshılardıń sabaqqa qatnasın barlap, oqıwshılardıń dıqqatın ózime qarataman.
II. Úyge berilgen tapsırmanı soraw ushın «Súwretler sóyleydi» usılınan paydalanaman.
7-§. Zamarrıqlar dúnyası
Zamarriqlardin diizilisi. Zamarriqlardi mikologiya pani úуrеnedi. Zamarriqlar aldin 6simlikler dunyasina jatatugin edi. Ilimpazlar zamarriqlardi teren izertlew natiyjesinde olardi oz aldina dúinya sipatinda ajiratqan.

Zamarriqlar bakteriyalardan pariqlamp, eukariot organizm bolip esaplanadi. Zamarriqlar erkin hareketlene almaydi, haywanlarga uqsap geterotrof aziqlanadi. Zamarriqlardiri jasawi ushin
aziqliq, temperatura ham igalliq jetkilikli boliwi kerek. Jaqtiiiq boliwi shart ernes.
Zamarriqtih turleri: 1) ashitqi zamarrigi — oval tarizli, bir kletkali bolip, olardan nan jabiwda paydalamladi. Domalaqlangan yamasa qurgatilip, hawasi sorip alingan paketlerde ashitqi korinisinde sawdaga shigariladi. Ashitqi zamarrigi qantli eritpege salinsa biirtiklenip
kobeyedi. Qamir iylew waqtinda ashitqi qosilsa belgili waqittan keyin qamir koterilip, ashiydi. Ashitilgan qamirdan tayarlangan nan onimleri jumsaq ham porsildaq boladi (22-siiwret).
2) pilis zamarriqlari — eger nan celofan qalta ishinde bir neshe кйп qalip ketse, iistin appaq tiik (pilis) basadi. Atirapimizdagi hawada pilis zamarriginin sporalari barha uship jiiredi. Nan ashiq turganda omn betine sporalar tiisedi. Celofan qalta ishinde bolsa olar ushin qolay jagday tuwiladi. Sporadan zamarriqtih denesi rawajlanadi. Sporalar jetilip, sporangiy jasil yaki qaraltim renge kiredi (23-siiwret). Sporangiy jarilip, ishindegi minlagan sporalar atirapqa shashiladi. Bui nannin sipatin buzadi. Onnan shiqqan toksinler adammn zaharleniwine alip keliwi mijmkin. Biraq, pilis zamarriginin ayrim tiirlerinen bakteriyalarga qarsi antibiotik dari aliniwi mumkin.