Skelet. Xordalar ichki skeletga EGA. Tuzilishi va vazifalariga ko'ra u eksenel, oyoq-qo'llar va bosh skeletiga bo'linadi. Eksenel skelet

Bosh skeleti. Oldindagi eksenel skeletning davomi miya va sezgi organlarini himoya qilish uchun xizmat qiladigan eksenel yoki miya bosh suyagidir. Uning yonida visseral yoki yuz bosh suyagi rivojlanadi, u ovqat hazm qilish naychasining oldingi qismini tayanch hosil qiladi. Bosh suyagining ikkala qismi ham har xil va har xil rudimentlardan rivojlanadi. Evolyutsiya va ontogenezning dastlabki bosqichlarida ular bir-biri bilan bog'lanmaydi, lekin keyinchalik bu bog'liqlik paydo bo'ladi. Filogenetik jihatdan miya bosh suyagi rivojlanishning uch bosqichidan o'tdi: membranali, xaftaga tushadigan va suyak. Siklostomlarda bu deyarli hammasi membranali va oldingi, bo'linmagan qismiga ega emas. Xaftaga tushadigan baliqlarning bosh suyagi deyarli to'liq xaftaga tushadigan, va ikkala orqa, birinchi navbatda segmentlangan, qism va old qismini o'z ichiga oladi. Suyakli baliqlarda va boshqa umurtqali hayvonlarda eksenel bosh suyagi bo'ladi suyak uning asosi hududida xaftaga ossifikatsiya jarayonlari va uning yuqori qismida integumental suyaklarning paydo bo'lishi tufayli. Odamlarda keng tarqalgan bo'lib, miya bosh suyagining anomaliyalari interparietal, shuningdek, ular orasida metopik tikuv bilan ikkita frontal suyakning mavjudligi. Ular hech qanday patologik hodisalar bilan birga kelmaydi va shuning uchun odatda o'limdan keyin tasodifan topiladi.
Bosh suyagi visseral ham birinchi marta pastki umurtqali hayvonlarda paydo bo'ladi. U ektodermal kelib chiqadigan mezenximadan hosil bo'lib, u yoysimon shaklga ega bo'lgan qalinlashuvlar shaklida, farenksning gill yoriqlari orasidagi intervallarda to'planadi. Dastlabki ikkita yoy ayniqsa kuchli rivojlangan boʻlib, katta hayvonlarning jagʻ va bosh suyagi yoylarini hosil qiladi. Xaftaga tushadigan baliqlarda, jag' yoyi oldida, odatda, rudimentar xarakterga ega bo'lgan yana 1-2 juft old jag' yoylari mavjud. Amfibiyalar quruqlikdagi hayotga o'tish bilan bog'liq holda sodir bo'ldi sezilarli o'zgarishlar visseral bosh suyagi. Gill yoylari qisman qisqaradi va qisman o'zgaruvchan funktsiyalari halqumning xaftaga tushadigan apparati tarkibiga kiradi. Sutemizuvchilarning pastki jag'i chakka suyagi bilan murakkab bo'g'im orqali bog'langan bo'lib, bu nafaqat ovqatni ushlash, balki murakkab chaynash harakatlarini ham amalga oshirish imkonini beradi.