Siyosiy arifmetika

---

Statistika fanini predmeti va uslubi 
Qachon va qaerda “Siyosiy arifmetika” degan fan vujudga kelgan? 
==== 
15 asrda Rossiyada 
==== 
14 asr Frantsiyada 
==== 
#17 asr Angliyada 
==== 
18 asr Germaniyada 
++++ 
”Statistika” atamasini birinchi bor qaysi olim qo’llagan? 
==== 
#G Axenval 
==== 
U.Petti 
==== 
A.Bouli 
==== 
J.Keyns 
++++ 
Bugungi statistika qanday ma’nolarda qo’llaniladi? 
==== 
o’z predmeti va metodiga ega bo’lgan mustaqil fan 
==== 
#mustaqil fan, amaliy faoliyat sohasi, statistik raqam 
==== 
amaliy faoliyat sohasi 
==== 
turli ijtimoiy iqtisodiy jarayonlarni ifodalovchi raqam 
++++ 
Statistika atamasi lotincha “status” so’zidan olingan bo’lib: 
==== 
davlat so’zini anglatadi (“status"); 
==== 
#hodisalarning holatini, axvolini bildiradi; 
==== 
davlatni biluvchi degan tushunchani beradi (“status"); 
==== 
davlat to’g’risidagi bilimlar yig’indisini anglatadi 
++++ 

---

Statistika faning predmeti nima? 
==== 
ommaviy ijtimoiy hodisa va jarayonlarning sifat tamoni 
==== 
tabiiy hodisa va jarayonlaring sifat tamoni 
==== 
#ommaviy ijtimoiy hodisa va jarayonlarning miqdor tamoni 
==== 
to’g’ri javob berilmagan 
++++ 
Aniq sharoitda sodir bo`lgan voqea va hodisaning miqdorini, hajmini, qiymatini 
ifodalaydigan kategoriya qaysi kategoriyaga tegishli? 
==== 
Statistik to’plam 
==== 
Belgi 
==== 
#Statistik ko`rsatkich 
==== 
Qonuniyat 
++++ 
 
O'rganilayotgan ommaviy hodisalar haqida boshlang'ich ma'lumotlarni to'plash 
jarayoni bu- 
==== 
#statistik kuzatish 
==== 
statistik dasturlash 
==== 
statistik hisob 
==== 
statistik tasniflash 
++++ 
O'rganilayotgan hodisalar haqidagi ma'lumotlarni qayd qiluvchi va to'plovchi 
yuridik yoki jismoniy shaxs bu: 
==== 
#statistika organi 
==== 
statistik dastur 
==== 
kuzatish subyekti 
==== 
kuzatish birligi 

---

++++ 
Kuzatish ma'lumotlarini qayd qilish hujjati bu: 
==== 
Kitob 
==== 
Daftar 
==== 
#statistik formulyar 
==== 
Jadval 
++++ 
O’rganilayotgan to’plamning har bir boshlang’ich unsuri,birligi haqida kuzatish 
davomida qayd qilinishi lozim bo’lgan belgilar to’plami statistikada ........ deyiladi. 
==== 
statistik to’plam 
==== 
#kuzatish dasturi 
==== 
kuzatish ob’ekti 
==== 
kuzatish formulyari 
++++ 
Korxona va tashkilotlar faoliyati haqidagi ma'lumotlarni muntazam ravishda 
belgilangan tartibda va vaqtda olishni ta'minlovchi kuzatish turi bu: 
==== 
#hisobot 
==== 
Nazorat 
==== 
Tekshirish 
==== 
Rejalashtirish 
++++ 
Arifmetik tekshirish nima ucnun o`tkaziladi? 
==== 
asosan hujatlarning to`g`ri rasmiylashtirilganligi tekshiriladi 
==== 
ma`lumotlar mazmunan tekshiriladi 
==== 
#ma`lumotlar son(raqam) jihatdan tekshiriladi 
==== 

---

barcha jarayonlar bajariladi 
++++ 
To‘plangan ma’lumotlarni ilmiy tekshirishdan ko‘zlangan maqsad va vazifalar 
nuqtayi-nazaridan qayta ishlash jarayoni ... deb ataladi 
==== 
#statistik svodkalash 
==== 
umumlashtiruvchi ko‘rsatkichlarni hisoblash 
==== 
statististik ma’lumotlarni tahlil qilish 
==== 
statistik modellarni ishlab chiqish 
++++ 
 
O‘rganilayotgan to‘plamning turli xildagi birliklari sifat jixatdan bir xil guruxlarga 
,bir xil tiplarga ajratilishi qanday guruxlash hisoblanadi? 
==== 
analitik guruxlash 
==== 
#tipologik guruxlash 
==== 
tuzilmaviy guruxlash 
==== 
ikkilamchi guruxlash 
++++ 
 
O‘rganilayotgan to‘plamda bir xil tipdagi sifat jihatdan bir xil guruxlarning 
(birliklarning) salmog‘i hisoblanishi va shu tariqa to‘plamning tarkibi o‘rganilishi 
........guruxlash deyiladi. 
==== 
tipologik guruxlash 
==== 
analitik guruxlash 
==== 
#tuzilmaviy guruxlash 
==== 
ikkilamchi guruxlash 
++++ 
 
Qanday guruxlash yordamida ijtimoiy iqtisodiy hodisalar o‘rtasidagi bog‘lanish 
o‘rganiladi? 
==== 
tipologik guruxlash 
==== 

---

tuzilmaviy guruxlash 
==== 
ikkilamchi guruxlash 
==== 
#analitik guruxlash 
++++ 
 
Statistik guruxlashning ahamiyati nimada ? 
==== 
#o‘rganilayotgan hodisaning xarakterli xususiyatini, undagi qonuniyatni aniqlashga 
imkon beradi. 
==== 
o‘rganilayotgan hodisalardagi xarakterli xususiyatlarni aniqlashga imkon beradi 
==== 
o‘rganilayotgan hodisa va jarayonlarda kechadigan qonuniyatni aniqlashga imkon 
beradi.. 
++++ 
 
Variatsion qatorlar qanday belgilar asosida tuziladi? 
==== 
variatsion belgi 
==== 
atributiv belgi 
==== 
#miqdoriy belgi 
==== 
tasniflash belgisi 
++++ 
 
Dastlabki guruxlangan ma’lumotlarga asoslanib,yangi guruhlarni hosil qilish 
statistikada ..........guruxlash deb yuritiladi. 
==== 
#ikkilamchi guruxlash 
==== 
tipologik guruxlash 
==== 
analitik guruxlash 
==== 
tuzilmaviy guruxlash 
++++ 
 
O‘rganilayotgan hodisalarni tartiblash maqsadida ularning muhim belgilariga qarab 
guruhlarga, turkumlarga va hokazolarga ajratish bu: 
==== 
Taqsimlash 

---

==== 
+tasniflash 
==== 
Tartiblash 
==== 
Umumlashtirish 
==== 
 
O‘rganilayayotgan hodisani vaqt bo‘yicha o‘zgarishini ko‘rsatuvchi sonlar qatori 
bu: 
==== 
taqsimot qatorlar 
==== 
#dinamik qatorlar 
==== 
tartiblangan qatorlar 
==== 
ranjirlangan qatorlar 
++++
 
Statistik ma’lumotlarni yaqqol, ixcham va umumlashtirib taqdim etish usuli bu: 
==== 
matnda so‘z bilan bayon etish 
==== 
grafiklar orqali tasvirlash. 
==== 
#jadval shaklida ifodalash; 
==== 
barcha berilgan javoblar to‘g‘ri 
++++ 
Statistika jadvallarini birinchi bor kim qo‘llagan? 
==== 
#rus olimi N.K.Kirilov 
==== 
Anxsersen (Daniya) 
==== 
V.Lomonosov(rus) 
==== 
V.Leontev 
++++ 
Jadvallar yotiq va tik to‘g‘ri chiziqlar kesilmalaridan tuzilgan geometrik shakl 
bo‘lib, .........tarkib topadi. 
==== 
#qator va ustunlardan 

---

==== 
shkala va chiziqlardan 
==== 
rasm va figuralardan 
==== 
Matndan 
++++ 
Agarda jadval qatorlari va ustunlari o‘z nomlariga hamda umumiy sarlavhaga ega 
bo‘lib, sonlar bilan to‘ldirilmagan bo‘lsa, u ....deb ataladi. 
==== 
#jadval maketi 
==== 
jadval matni 
==== 
Chizma 
==== 
Sxema 
++++ 
Agarda jadval qatorlari va ustunlari o‘z nomlariga hamda umumiy sarlavhaga ega 
bo‘lib, sonlar bilan to‘ldirilmagan bo‘lsa, u ....deb ataladi. 
==== 
#jadval maketi 
==== 
jadval matni 
==== 
Chizma 
==== 
Sxema 
++++ 
Hodisa sodir bo‘lganligi to‘g‘risida ma’lumotlar bo‘lmasa,jadvalda shu ko‘rsatkich 
o‘rniga nima qo‘yiladi? 
==== 
tire yoki chiziqcha 
==== 
#ma’lumot yo‘q yoki nuqtalar 
==== 
yulduzcha yoki ssilka belgisi 
==== 
hech narsa qo‘yilmaydi 
++++ 

---

Statistik ma’lumotlarni geometrik shakllar yordamida tasvirlash qanday grafik 
turiga kiritiladi? 
==== 
Jadval 
==== 
#diagramma 
==== 
Xaritagramma 
==== 
Figura 
++++ 
Bu diagrammalar eng keng tarqalgan bo‘lib, ular yordamida dinamika qatorlari, 
hodisalar orasidagi bog‘lanishlar, taqsimlanish qatorlari va shartnoma (reja)ni 
bajarish ko‘rsatkichlari tasvirlanadi.Bu diagrammalarning qaysi turi ? 
==== 
spiral shaklli diagrammalar 
==== 
ustun (yoki tasma) shaklli diagrammalar 
==== 
sektorli diagramma 
==== 
#chiziqli diagrammalar. 
++++ 
Qanday diagrammalar har xil ko‘rsatkichlarni taqqoslash, murakkab hodisalarning 
tuzilishi va ularning zamonda (vaqtda) o‘zgarishini tasvirlash uchun xizmat qiladi. 
chiziqli diagrammalar. 
==== 
#ustun (yoki tasma) shaklli diagrammalar 
==== 
spiral shaklli diagrammalar 
==== 
sektorli diagramma 
++++ 
Hodisalarning vaqt ichida va hududlaroro o‘zgarishlarni hamda to‘plamning
tuzilmasini ifodalashda grafiklarning qaysi turidan foydalanish mumkin? 
==== 
chiziqli diagrammalar 
==== 
Xaritagrammalar 
==== 
ustunli diagrammlar 
==== 

---

#sektorli diagrammalar 
++++ 
Ma’lum makon va zamon sharoitida ommaviy hodisa va jarayonlarning holatini, 
rivojlanishini, tuzilishini, o‘zaro bog‘lanishlarini ifodalovchi me'yorlar bu:- 
mutlaq sonlar 
==== 
#statistik ko‘rsatkichlar 
==== 
Normativlar 
==== 
Asosnomalar 
++++ 
Hodisalar yoki belgilarning ko‘lami, soni, hajmi, darajasi, makon va zamonda 
taqsimlanish sonini ifodalaydi. 
nisbiy ko‘rsatkichlar 
o‘rtacha miqdorlar 
+mutlaq miqdorlar 
tarkibiy ko‘rsatkichlar 
Bir turdagi (xildagi,turdagi) hodisaning o‘zgaruvchan belgilari asosida 
umumlashtirib ta’riflovchi miqdor statistikada qanaday ko‘rsatkich deb yuritiladi? 
mutlaq miqdorlar 
nisbiy miqdorlar 
+o‘rtacha miqdorlar 
iqtisodiy indekslar 
Bir jinsli va hilli hodisalarni hisoblashda qanday o‘lchov birliklari qo‘llanadi. 
+natura o‘lchov birliklar 
qiymat o‘lchov birliklar 
mehnat o‘lchov birliklar 
qiymat o‘lchov birliklari 
Bir xil turdagi iste’mol qiymatga ega bo‘lgan hodisalarni bir xil xusussiyatga,bir xil 
birlika keltiruvchi o‘lchov birliklari .......hisoblanadi. 
+shartli natura 
natura 
mehnat 
qiymat 
Har xil turdagi va turlicha istemolga ega hodisalarni bir xil birlikka keltiruvchi 
o‘lchov birligi .........o‘lchov birligi deyiladi. 
shartli natura 
+qiymat 

---

natura 
mehnat 
Nisbiy ko‘rsatkichlarni qanday yo‘l bilan olish mumkin? 
qo‘shish yo‘li bilan 
ayirish yo‘li bilan 
+turli tartibda taqqoslash 
ko‘paytirish yo‘li bilan 
Ikki taqqoslama statistik miqdorni bo‘lish natijasida olingan umumlashtiruvchi 
miqdor statistikada ......debyuritiladi. 
mutlaq miqdorlar 
o‘rtacha miqdorlar 
+nisbiy miqdorlar 
statistik ko‘rsatkichlar 
To‘plamdagi ayrim guruhlarning shu to‘plamning umumiy yig‘indisiga bo‘lgan 
nisbati asosida niqlangan nisbiy miqdorlar nisbiy miqdorlarning qanday turi 
hisoblanadi? 
reja topshirig‘i nisbiy miqdori 
+tuzilma nisbiy miqdori 
byurtma(shartnoma)ni bajarish nisbiy miqdori 
dinamika nisbiy miqdori 
To‘plamdagi gurux(bo‘lak)larning bir biriga nisbatini ifodalovchi nisbiy miqdorlar 
qanday nisbiy miqdorlar deb yuritiladi? 
+koordinatsiya nisbiy miqdorlari 
sharnoma bajarilishi nisbiy miqdori 
intensiv nisbiy miqdorlar 
tuzilma nisbiy miqdorlar 
Quyidagilardan mutlaq mikroiqtisodiy ko‘rsatkichlar qatorini ko‘rsating? 
yalpi ichki mahsulot,yalpi milliy daromad 
+yalpi mahsulot,foyda,tannarx 
yalpi milliy boylik,inflyatsiya,ishsizlik 
real yalpi ichki mahsulot,real daromad 
Quyidagilardan qaysi ko‘rsatkich o‘rtacha makroiqtisodiy ko‘rsatkich sanaladi? 
yalpi ichki mahsulot,yalpi milliy daromad 
+jon boshiga olingan yalpi ichki mahsulot 
yalpi ichki mahsulotning o‘sish sur’ati 
yalpi milliy daromad,qo‘shimcha daromad