Siyosatshunoslik

siyosat — jamiyat hayotining xilma-xil sohalarida
ro‘y beradigan oddiy va murakkab vazifalarni hal qilishga, aniq
maqsadlarga erishishga qaratilgan faoliyat va vosita. 
Boshqacha 
aytganda, siyosat — bu ijtimoiy guruhlar va insonning ziddiyatli 
jam oa m anfaatlarini anglash, butun jam iyat uchun majburiy 
b o ‘lgan qarorlam i ishlab chiqish ham da ulam i davlat hokimiyati 
yordam ida amalga oshirish faoliyatidir.
«Siyosat» to‘g‘risidagi konsepsiyalar. 
Siyosat tushunchasini 
m ukam m al o ‘rganish u chun uning yuqorida qayd etilgan um u­
m iy ta ’riflarigina yetarli emas. B o‘lajak huquqshunos sifatida 
tin g lo v c h ila r siy o sa t, h u q u q va iq tis o d iy o t o ‘rta sid a g i 
aloqadorlikni chuqur anglashlari lozim. Buning u chun siyosat-
1 Политология: Укув кулланма / С. Отамуродов, И.Эргашев, Ш.Акрамов,
А.Крдиров. — Т., 1997. — В. 42—43.
105

---

ning ijtimoiy hayotda tutgan o ‘m i va vazifalarini ham ko‘rib 
chiqish juda muhim. Shu bois siyosat to ‘g‘risidagi totalitar, 
anarxistik, liberal va keynschilik qarashlari e ’tiborga molik.
Siyosatning totalitar konsepsiyalari siyosatning jamiyatga ta ’- 
siri masalasida barcha cheklashlami rad etadi, jamiyatning keng 
qamrovli total siyosiylashuvidan, iqtisodiyot, m adaniyat, fan va 
boshqa sohalam i boshqarishdan kelib chiqadi. Jamiyat hayotini 
bunday andozaga ko‘ra boshqarish fuqarolik jamiyatini, shaxsiy 
hayotning mustaqilligini, erkinligini am alda yo‘qqa chiqaradi.
Siyosatning anarxistik konsepsiyalari totalitar konsepsiyalar- 
ning aksi bo‘lib, ular siyosatni, har qanday uyushgan hokimiyatni 
z o ‘ravonlik, shaxs huquqlarining poym ol etilishi bilan b ir 
narsadir, deb biladi va uni o‘z-o‘zini boshqarish assotsiatsiyasidan 
ajralib chiqishini ta ’minlaydigan, erkin, suveren kishilaming 
pastdan yuqorigacha ko'ngilli birlashmalari bilan almashtirishga 
intiladi. XIX asrda keng tarqalgan anarxizm o ‘z g‘oyalarini 
amalga oshirishni isbot qilolmasdan keyingi yillarda o ‘z ta ’siri- 
ni yo‘qotdi.
Siyosatning liberalistik konsepsiyalari ijtimoiy tizimni davlatga 
va davlat tom onidan nazorat qilinmaydigan xususiy iqtisodiy, 
madaniy, oilaviy, diniy va boshqalarga, shu jum ladan, siyosiy 
hayot — fuqarolik jamiyatiga bo‘ladi. Ularda siyosatning jamiyatni 
qamrab olish doirasi cheklanadi. U fuqarolik jam iyati ishlarini 
qamrab olmaydi.
X V III—XIX asrlarda G ‘arbda hukm ronlik qilgan liberal 
qarashlar XX asming 30-yillarida D. M. Keyns tom onidan qayta 
к о ‘rib chiqildi va uning qarashlari