Sitologiya va

1. Bir hujayralilar
; 
2. Ko‘p hujay­
ralilar.
hayvonlarni yana umurtqa 
pog‘onasining rivojlanishiga qarab 
umurtqasizlar va umurtqalilar (xor-
dalilar)ga ajratiladi.
Amyoba
Qisqaruv-
chi
vakuola
Sodda hayvonlar.
Tufelka
15­ rasm.

---

27
oRGANIk oLAM hAQIDA MA’LuMoT
I Bo‘LIM
hayvonlarni xordalilar tipidan boshqa barcha tiplarining vakil-
lari umurtqasiz hayvonlar hisoblanadi.
Bir hujayralilar tabiatda keng tarqalgan. odatda bir hujayrali-
larning tanasi sitoplazma va bir yoki bir necha yadrodan tashkil 
topgan. Sitoplazma yupqa tashqi membrana bilan o‘ralgan (26- 
betdagi 15-rasm).
ko‘p hujayrali hayvonlarda hayotiy jarayonlar maxsus or-
ganlar, to‘qima va hujayralarda amalga oshirilsa, bir hujayralilar-
da esa hujayralardagi organoidlar yordamida boradi. ular soxta 
oyoq lar, xivchinlar yoki kiprikchalar yordamida harakatlanadi. 
ko‘pchilik sodda hayvonlar organik moddalar bilan oziqlanadi.
Sodda hayvonlar hujayrasi bo‘linish yo‘li bilan, ya’ni jinssiz va 
jinsiy yo‘llar bilan ko‘payadi. Тashqi muhitning har xil ta’sirlariga 
sodda hayvonlarning beradigan javob reaksiyasi asosan harakat-
lanish orqali amalga oshirilib, u 
taksis
deyi ladi. Sodda hayvonlar-
ning muhim biologik xususiyatlaridan biri noqulay sharoitda 
sista 
hosil qilishidir.
ko‘p hujayrali hayvonlarning tanasi xilma-xil tuzilishdagi va 
turli vazifalarni bajaradigan son-sanoqsiz hujayralardan tash-
kil topgan. ular mustaqillikni yo‘qotib yaxlit organizmning ayrim 
tarkibiy qismlari sifatida faoliyat ko‘rsatadi. ko‘p hujayralilar mu-
rakkab individual rivojlanish bilan tavsiflanadi. Urug‘langan tuxum 
hujayradan (partenoge nezda urug‘lanmagan tuxum hujayrasidan) 
voyaga etgan organizm shakllanadi. Bunda urug‘langan tuxum 
maydalanib, hosil bo‘lgan hujayralarning ajralishi natijasida homila 
varaqalari va boshlang‘ich organlar shakllanadi (IV bo‘limga qa-
rang).
1. h
ayvonlar boshqa tirik organizmlardan qanday xususiyatlari
bilan farqlanadi?
2. hayvonlarning tabiat va inson hayotidagi roli nimalardan 
iborat?
3. hayvonot dunyosi qanday guruhlarga ajratiladi?

---

28
oRGANIk oLAM hAQIDA MA’LuMoT
I Bo‘LIM