Sirka kislotasining eterifikatsiyasi

Ishni bajarish tartibi:

Butil - sirka efirini olish uchun shar shaklidagi yumaloq tubli 250ml hajmli kolba (1) ga ehtiyotlik bilan vodoprovod jumragi ostida sovutib turgan holda 22 ml butil spirti va 10 ml konsentrlangan sirka kislotasi solib aralashtiriladi. Hosil bo‘lgan aralashmaga 5 ml konsentrlangan sulfat kislotasi ehtiyotlik bilan aralashtiriladi. Aralashma sovugach unga teskari (qarama-qarshi) havo sovutkichi (2) o‘lanadi va elektr plitkasi ustiga o‘rnatilib, 1 soat davomida qaynatiladi. Qaynatilayotganda kondensatsiyaga uchrayotgan bug‘ qatlami sovutkichning taxminan o‘rtasida bo‘lishini nazorat qilib turish lozim.

Sintez jarayoni tugagach kolbani suv ostida sovutiladi va suv bilan ikki qatlam - suv va efir qatlami hosil bo‘lguncha suyultiriladi. Ajratuvchi voronka yordamida mahsulot - efir ajratib olinadi va 10% li soda eritmasi bilan, reaksiyaga kirishmay qolgan H2SO4 ni neytrallash uchun, yuviladi. Yana efir qatlami ajratib olinadi va uni qoldiq suvlardan donador kalsiy xlor bilan qo‘ritiladi. So‘ngra efir filtrlanib 123-125^0S harorat atrofida haydaladi. Hosil bo‘lgan toza efir kolba (4) yig‘iladi.

Tajriba natijasida mahsulotning chiqish miqdori aniqlanadi. Tajribalar dastlabki komponentlarning turli miqdorlarida bajariladi:

	CН3СOOН	С4Н9OН	Н2SO4
ML	10 20 10	22 22 10	5 5 -

Mahsulotning chiqishi quyidagi tenglama bilan aniqlanadi:

G_naz - efirning nazariy hosil bo‘lish miqdori (stixiometrik tenglama bo‘yicha hisoblab topiladi).
Dastlabki mahsulot og‘irligi uning hajmi va zichligidan keltirib chiqariladi, zichlik densimetr yordamida aniqlanadi.
G_a - amalda hosil bo‘lgan efir miqdori.
NAZORAT SAVOLLARI
1.Qanday jarayon eterifikatsiya deb ataladi?
2.Qanday murakkab efirlardan inson oziq-ovqat sifatida foydalanadi?
3.Sirka kislotasining butil spirti bilan eterifikatsiyasida qanday katalizator ishlatiladi?
4.Reaksiya tenglamasi?
5.Efirning nazariy chiqishi qanday hisoblanadi?
ADABIYOTLAR
1. Muxlenov I.P. Praktikum po obщey ximicheskiy texnologii. M. Vыщ. shkola.1973.
2.Volfkovich S.I. Obщaya ximicheskaya texnologiya M.L.Gosximizdatelstvo. 1963.
3.Feyxsfel V.O. Ruban V.L. Laboratornыy praktikum po texnologii osnovnogo organicheskogo sinteza M:L. Ximiya. 1966.