Sirdaryo Sirdaryo Xoʻjand shahrida, Tojikiston Tavsif

Cookie-fayllar bizga xizmat larimizni t aqdim et ishda yordam beradi.
Xizmat larimizdan foydalanish orqali siz cookie-fayllardan
foydalanishga rozilik bildirasiz.
qo'shimcha ma'lumot
OK

---

oylarigacha daryoning suvi kamaya boradi. Kam suv oqish davri oktabr oyidan may oyi oxirlariga
qadar davom etadi, bu davrda oʻrtacha oylik suv miqdori 5—6% ni tashkil etadi. Eng koʻp suv
sarfi may—iyun oylariga, eng kam suv sarfi esa yanvar — fevral oylariga toʻgʻri keladi.
Sovet davridagi, koʻp yillik kuzatishlarga qaraganda, Fargʻona vodiysidan chiqaverish yerida
(Bekobod shahri yaqinida) Sirdaryoning oʻrtacha yillik suv sarfi 278–1080 m³/sekundasiga.
orasida oʻzgarib turadi, oʻrta hisobda esa u 568 m³/sekundga (yoki yiliga qariyb 18 millliard
m³ga) teng. Ohangaron va, ayniqsa, Chirchiq irmoqlarining sugʻorishdan ortgan suvlari
qoʻshilgandan soʻng, Sirdaryoning suvi anchaga koʻpayadi. Koʻkbuloq kuzatish stansiyasi yonida
(Chirchiq daryosi qoʻshilgan joydan 27 km quyida) daryoning oʻrtacha koʻp yillik suv sarfi 724
m³/sekundasiga. yoki yiliga 23 milliard m³ni tashkil etadi. Koʻkbuloqsan oʻtgach, Sirdaryo keng
oʻzanda yoyilib, osoyishta oqadi, shuning uchun suvi koʻproq bugʻlanishga va qisman sugʻorishga
sarflanadi. Natijada daryo suvi etagiga tomon kamaya boradi. 
Qiziloʻrda
shahriga borganda
daryoning oʻrtacha suv sarfi 673 m³/sekundasiga, 
Gʻazali
shahriga yetganda 492
m³/sekundasiga va nihoyat, Orol dengiziga borganda 420 m³/sekundasiga tushib qoladi.
Sirdaryoning eng koʻp suv sarfi Bekobod shahri yaqinida koʻpincha 1500–2000 m³/sekundasiga
oʻrtasida boʻladi, eng koʻp suv sarfi 3340 m³/sekundasiga yetgan yillar ham boʻlgan (1934 yil 17
iyunda). Eng kam suv sarfi 150 m³/sekundasiga, hatto undan ham kamroq boʻlishi mumkin.
Fargʻona vodiysidan chiqish yeridan Chirchiq daryosi kelib quyilgan joyga qadar Sirdaryo kengligi
15 kmgacha boʻlgan keng vodiyda oqadi.
Daryoning qirgʻoqlari yotiq, qayiri keng. Shu sababdan kam suvli yillarda daryo eni 0,3—0,5 km
boʻladi, sersuv yillarda esa ayrim joylarda 5–7 km, hatto 11 kmga qadar toshib chiqadi.
Daryo oʻzani egribugri va koʻp joylarda orollar hosil qilib, tarmoqlarga ajralib ketgan. Yumshoq
jinslardan tuzilganligi sababli daryo qirgʻoqlari koʻpincha oʻpirilib tushib, jarlik tusini olgan. Oʻzbek
SSR davrida, 1964 yilda Sirdaryoning bu qismida (
Chordara
qishlogʻi yonida) katta toʻgʻon qurilib,
Chordara suv ombori
 barpo etilgan. Suv ombori yonida quvvati 100 ming kVt ga teng boʻlgan
GES ham qurilgan. Toʻmenariq qishlogʻidan quyida daryoning irmoqlari pasaya borib, delta
qismiga kelganda (
Gʻazali
shahridan oʻtgandan soʻng) deyarli suv sathi bilan tenglashib qoladi.
Qiziloʻrda shahridan bir oz yuqoriroqda Sirdaryoda suv koʻtargich toʻgʻon qurilgan. Bu toʻgʻon
daryoning oʻng va chap sohillaridagi sugʻorish kanallariga suv chiqarib beradi. Toʻmenariq bilan
Jusali temir yoʻl stansiyalari oraligʻida Sdan bir qancha tarmoklar ajralib chiqadi. Ulardan eng
koʻhnasi 
Qizilqum
choʻllari oralab ketgan Janadaryo bilan Quvondaryo tarmoqlaridir. Bir zamonlar
suvga toʻlib toshgan bu tarmoqlar allaqachon qurib bitgan. Faqat keyingi yillarda ularning ayrim
qismlari tozalanib, sugʻorish kanallariga aylantirildi. Koʻksuv, Chiyli, Savramboy, Chirkeyli va
Qoraoʻzak tarmoklari hozirgi mavjud tarmoqlardir. Bulardan eng yirigi — Qoraoʻzak tarmogʻi Sdan
Qoraoʻzak temir yoʻl stansiyasi yonida ajralib chiqadi va 131 km oqib borgach, Jusali temir yoʻl
stansiyasi yonida yana Sirdaryoga qoʻshiladi. Hozirgi vaqtda Qoraoʻzak daryoning bosh oʻzaniga