Sinxron tarjimonlik yoki og’zaki tarjima

Sinxron tarjimonlik yoki og’zaki tarjima

Bu ikkita har-xil tilda so’zlashuvchilar o’rtasida sinxron tarjima. Sinxron tarjimaning ahamiyati xalqaro siyosiy,iqtisodiy yigílishlarda va boshqa gumanitar tadbirlarda yaqqol namoyon bo’ladi.Dunyo voqealarini yoritishda alohida ahamiyatga ega.

Sinxron tarjima ketma-ket tarjimadan farq qiladi.Chunki birinchisi maruzachining gapirayotgan paytida yuz beradi,tarjimon esa nutqning ma’lum bir qismini eshitish imkoniyatiga ega bo’ladi va tarjimani tayyorlashga fursat paydo bo’ladi.Ma’ruzachi gapirishni to’xtatgandan keyin uni tinglovchilarga tarjima qiladi.
Tarjimonlar terminologik bilimlarga ega bo’lishi zarurligini va tarjima qilishdan oldin tarjima mavzusining mazmunini bilishadi.Biroq ba’zida biz professional tarjimonlar mijozlari bu shartni tushunmasliklaridan shikoyat qilishlarini va umumiy so’z bilan ishlayotganini ko’ramiz:”Siz mavzuni tushunishingiz shart emas va siz faqat tarjima qilishingiz kerak”.Qisqacha aytganda,barcha mutaxassislik va qiziqishlarga ega bo’lgan barcha tarjimonlar tarjima mavzusidan yoki tarjima qiladigan joyidan qat’iy nazar yuqoridagi keltirilgan barcha ko’nikma va xususiyatlarga ega bo’lishi kerak.
Men bu mavzu boýicha qisqa ma’lumot berishga,tarjimaning turlari va shuningdek sinxron tarjimaning sifati va xususiyatlarini muhokama qilishga harakat qilaman.Tarjimani biz bir vaqtning o’zida shunchaki ma’ruzachini tinglash,eshitilganlarni tushunish va tahlil qilish,so’ngra suhabatni boshqa tilda to’g’ri,munosib shaklda tasvirlashimiz mumkin.
Tarjima turlari
Teng(bad-baravar) sinxron tarjima.
Teng (bad-baravar) tarjima yoki bir vaqtning o’zida ikkinchi tilga xabar yoki materialni manba tilida (ona tilida) teng (bad-baravar) sinxron tarjima qilish va tarjima tarjimonga ma’lum bir joyda bo’lib u maruzachi bilan bir vaqtda gaplashadi.Shuning uchun u nima deyilganini eslay olmaydi yoki yoza olmaydi.Bundan tashqari iboralarni tahlil qilish,assimilyatsiya qilish va ularni so’zma so’z yozish imkoniyati yo’q.Tarjimon gaplarni qisimlarga bo’lib tarjima qilish uchun ishlaydi va u tushunganlarini tahlil qiladi va fikrini aytadi.
Ketma-ket tarjima.
Ushbu tarjimada tarjimon tarjimani boshlashdan avval maruzachining nutq so’zlashishini kutadi va ketma-ket tarjimada maruzachi gapirishni to’xtatmaguncha,tarjimon tarjima qilmaydi va shuning uchun tarjimonda fikirlarini tahlil qilish uchun yetarli vaqti bor va unga bu ma’nolarni oson tushunishga imkon yaratadi va xaqiqatdan maruzachi gapirishni to’xtatadi va tarjimon uning gaplarini auditoriyaga yuzma yuz bo’lib tushuntiradi u ya’ni maruzachi bu voqeadan keyin davom etadi.
Shivirlab (qulogíga) tarjima.
Shivirlab (qulog’iga) tarjima qilish,qachonki tarjimonlik jihozi buzilib qolsa va ishtirokchilardan biri gapirsa va tarjimon tarjimaga muhtoj so’zlovchining yonida uning qulog’iga shivirlab tarjima qiladi.
Anjuman tarjimasi.
Ushbu tarjimada ko’p millatli uchrashuv ishtirokchilariga bir-birlari bilan doimiy ravishda muloqot qilish imkoniyatini beradi.Ular orasidagi til to’siqlarini yo’q qiladi.Ba’zi odamlar anjuman va sinxron tarjimani tenglashtiradilar.Bugungi kunda ko’pgina anjumanlar sinxron tarjima orqali amalga oshiriladi.Ammo tarjimalarda tarjimondan ketma – ket tarjima qilish talab etiladi.
Seminar tarjimasi.
Seminarlarni tarjima qilish anjumanni tarjima qilishdan ko’proqdir.chunki ular kichik yigílishlarda o’tqaziladi.Ularning orasidagi farq anjuman ishtirokchilarining sonida.
Hamrohlik tarjimasi.
Hamrohni tarjima qilish bu safarlarni amalga oshiradigan mansabdor shaxslar,ishbilarmonlar,investorlar,kuzatuvchilar va boshqalarga taqdim etilgan tarjima.Ushbu tarjima tarjimon tushushi mumkin bo’lgan turli vaziyatlar,rasmiy uchrashuvlardan tortib fabrikalarga,umumiy yig’ilish va shaxsiy uchrashuvlargadir.Bu holatda ishlatiladigan tarjima shakli ko’p hollarda ketma-ket yoki bir vaqtning o’zida bir nechta jumlalar bilan tarjimadir.
Media tarjima.
Bu tarjima press-konferentsiyalarda,jamoatchilik yig’ilishlarida, intervyularda,film taqdimoti yoki konferensiyada video,radio, va televideniya dasturlari yordamida o’tqaziladi.
Sud yoki yuridik tarjima.
Ushbu tarjima sudlarda taqdim etiladigan va sud ishlarining barcha turlarini o’z ichiga oladi.Yuridik tarjima-bu sud sharoitida yoki yuridik idoralarda amalga oshiriladigan tarjima bo’lib uning faoliyati ,yozuvlari va bayonotlari qonun bilan bog’liq.Yuridik tarjima joy bo’yicha bo’linadi,yarim sud yoki sud.