Синфларда она тили фанидан фойдаланиш учун мўлжалланган бўлиб, унда ўқувчилар ўз

               32- topshiriqli matn 

Ona qishlog`im! Sen naqadar kichik va ko`rimsiz bo`lmagin, biz uchun dunyoda eng katta va chiroyli 

maskansan doim! Sen biz uchun dunyoning o`zisan! Vatan deb faxrlanganimizda , avvalo, poyonsiz 

dalalaringni, olamdagi bor go`zalikni o`z bag`rida yashirib turgan yam-yashil bog`- rog`laringni, 

anhorlaringda sharqirab oqqan suvlaringni, subhidamdan bo`stonlaringda navo bazmini boshlagan 

bulbullaringni o`ylaymiz. 

                    

Topshiriq: 

1.Matndan foydalanib o`z qishlog`ingiz haqida so`zlab bering. 

2. Undalmani toping va tinish belgisining qo`yilishini tushuntiring, tovush o`zgarishiga uchragan so`zni izohlang. 

3. Qo`shma gap tarkibidagi sifatlarni tu va yasama sifatlarga ajrating. 

4.Qaysi gap ham kirish so`z , ham uyushiq bo`laklar bilan murakkablashganini aniqlang. 

5.Olmoshlarning gapdagi sintaktik vazifasini aniqlang. 

6.Egalik shaklidagi so`zlarni  aniqlang va imlosini tushuntiring. 

7.Qaysi gapda ko`plik  shakli  sanalmaydigan otga qo`shilganini va so`zdagi vazifasini aniqlang. 

8.Imlo xatoli so`zni aniqlang. 

9.Ot kesimli gaplarni aniqlang. 

10. Matnning turini aniqlang. 

 

 

26-topshiriqli matn 

     Atoqli tilshunos olim Mahmud Koshg`ariyning “Devoni  lug`otit turk” asari turkiy xalqlarning  ilk                                                                                                

lug`ati sanaladi. Asar 1072-1074- yillarda yozilgan.  Devon ikki qismdan iborat bo`lib, ular “Muqaddima” 

va  “Lug`at” qismlaridir. Undan mehnat va marosim qo`shiqlari, turli o`gitnomalar, munozara shaklidagi 

to`rtliklar, Alp Er To`nga (Afrosiyob)  marsiyasi kabi ajoyib adabiy yodgorliklar o`rin olgan.  

Topshiriq: 

1.Matn mazmunini qayta hikoya qiling. M.Koshg`ariy haqida  kutubxonadan  qo`shimcha ma’lumot topishga harakat qiling. 

2.Atoqli otlarning yozilishini izohlang. 

3. Paronim jufti bo`lgan so`z qaysi so`z turkumiga mansubligini aniqlang. 

4.1- gapning kesimi ifodalanishiga ko`ra qanday kesim hisoblanishini ayting. 

5.Sondan yasalgan otni aniqlang. 

6.Matn  qanday matn hisoblanishini izohlang. 

7.Marsiya  so`zining ma’nosini “O`zbek tilining izohli lug`ati” dan foydalanib izohlang. 

8.Tovush o`zgarishiga uchragan so`zning qaysi turkumga mansubligini aniqlang. 

9.1- gapni sintaktik tahlil qiling. 

10.Matndagi sonlarning ma’no turini aniqlang.