Sinfdan va maktabdan tashqari tarbiyaviy ishlar konsepsiyasi. Sinfdan va maktabdan tashqari ishlarni tashkil qilish va unda tashkilotchi shaxsiga bo`lgan talablar

Musiqa o‘yinlari bolalarni badiiy qobiliyatlarini o‘stiradi. Umuman olganda bolalar o‘yinchoqlari shartli ravishda 3 ta guruhga ajiratiladi:
1.Syujetli o‘yinchoqlar
2.Quruvchilik o‘yinchoqlari
3.Turli materiallar agar bolani yoshlikdan o‘yinchoqlarini toza tutish, ehtiyot qilishga o‘rgatib borilsa ular uy anjomlariga ehtiyotkorlik bilan munosabatda bo‘lishni o‘rganadilar.
Oilada bolaga tarbiya berishning qator o‘ziga xos prinsiplari borki, ularga amal qilish tarbiya ishining samarali bo‘lishini ta’minlaydi. Ular quyidagicha: tarbiyada ota-onaning ma’suliyati, tarbiyadagi birlik, ota-ona obro‘si, mehnat tarbiyasi, ota-onaning bola tarbiyasini bog‘cha, maktab va jamoatchilik bilan hamkorlikda olib borishi, ota-onaning barcha bolalarni teng ko‘rishi, ularga adolatli munosabatda bo‘lishi, tarbiyada bolaning o‘sish va rivojlanish xususiyatlarini hisobga olish, bola shaxsini hurmat qilish, unga talabchan bo‘lish kabilardir. Buning uchun ba’zi tarbiya usullarini bilib qo‘yish foydadan xoli emas.
Bola tarbiyasi prinsiplari:
Masalan: ibrat – namuna usuli, yaxshi xulq-atvorga o‘rgatish, odatlantirish, o‘rni kelganda nasihat qilish, tarbiya berish, unga munosabatni o‘zgartirish, ishontirish, rag‘batlantirish, qoralash kabi usullar.
Tarbiyada maqsadning aniqligi muhim o‘rin tutadi maqsadimiz — barkamol avlodni tarbiyalash uni Vatanga muhabbat ruhida xalqning eng yaxshi urf-odatlari va oilaviy an’analari ruhida, jamiyat uchun bilimdon va madaniyatli shaxs qilib tarbiyalashdir. «Agar siz fuqaroni tug‘ib qo‘yib, uni o‘z mehringizdan benasib qilsangiz, marhamat qilib jamiyatni bu razil niyatingizdan ogoh etib qo‘ying – deydi A.S.Makapenko «ota-ona mehridan benasib bolalar ko‘pincha mayib kishilar bo‘lib yetishadilar».
Oilada hamma bolaga bir ko‘zda qarash.
Oilada bolalarni to‘g‘ri tarbiyalashning shartlaridan biri tarbiyadagi birlikdir. Hamma narsada bolaga muomalada, jazolashda, ta’sir o‘tkazishda, birlik bo‘lishi zarur. Ko‘pincha bolaning onasi yoki buvisi ruxsat bergan narsani dadasi ta’qiqlab qo‘yadi. Bolalar talabchan otasi bilan kam talabchan onasi va umuman talabchan bo‘lmagan buvisi o‘rtasida o‘zlaricha yo‘l topadilar. Kattalar o‘rtasidagi kelishmovchilikni ko‘rib bolalar mug‘ombirlik, aldamchilik, xushomadgo‘ylikka o‘rganadi. Ayrim ota-onalar bolaga haddan tashqari mehribonlik qilib, girgitton bo‘ladilar, uning hamma vazifalarini o‘zlari bajarishadi, barcha injiqlik va o‘jarliklarini ko‘tarishadi, natijada bola noshud, bemehr bo‘lib o‘sadi. Ota-onaning hamma bolalariga bir xil bo‘lishi, tarbiyaning muhim shartlaridan bo‘lib, opa ukalarning ahil, bir-biriga mehribon, oqibatli bo‘lishiga olib keladi, bola nazarida ota-onaning obro‘si oshadi, odamlar bilan hisoblashishga, ularning ko‘nglinii ranjitmaslikka, odamlarni qadrlashga o‘rgatadi. Bir ota, bir onaning farzandlari fe’1-atvori jihatdan bir-biriga o‘xshamaydi, ota-ona bolalarning sho‘xini ham, qobilini ham bir xil mehr bilan sevishi, kattasini katta, kichigini kichik o‘rnida bilib har birini o‘ziga qarab muomala qilishi lozim. Birini ikkinchisidan ortiq ko‘rish yaramaydi. Tarbiya avvalo oilada, bog‘chada, so‘ng maktabda, jamoatchilik tomonidan muntazam ravishda olib boriladi, tarbiyalashning muhim xususiyatlaridan biri, uni uzluksiz olib borishdir. Ba’zan onalar ikkinchi farzandni ko‘rishgach kattasi g‘ashlik qilayotganini aytib qolishadi, buning oldini olish uchun to‘ng‘ichga endi aka, opa bo‘lganini aytish, ukasini boqishda yordamlashishi kerakligini tushuntirish lozim. Tarbiyada har bir bolaga alohida muomala, munosabat, e’tibor kerak. «U bolaku, bolaga bo‘laveradi», «yumalab, sumalab katta bo‘lsa rizqini topib yer», «hammasiga keyin o‘zi o‘rganib ketadi», kabi fikrlarni qo‘yib, bolani tug‘ilganidan voyaga yetkuncha tarbiyalab borish kerak. Bolaning tabiiy ehtiyoji bo‘lgan narsalarni taqiqlash yaramaydi, bolani tez o‘sayotgan organizmni harakat qilib turishni talab qiladi. Bola o‘jarlik bilan gapga quloq solmaydi, yig‘laydi va asabiylashadi. Keyinchalik esa vazmin, uyatchan bolaga qo‘pol muomila qilinsa u juda qo‘rqoq bo‘lib qoladi, hayotda mustaqil yashashga qiynaladi.