Sinf: 9 Fan: Biologiya Mavzu

Darsning borishi :


Tashkiliy qism: 1. Salomlashish.
2. Davomadini aniqlash.
3. Darsga tayyorgarlik ko’rish.


Uyga vazifani tekshirish: Konspektni tekshirish , savol-javob tariqasida uyga vazifani so’rash.
Darsning maqsadi:

• 
  o‘quvchilarni 9-sinfga mo‘ljallangan ,,Biologiya “ darsligi bilan tanishtirish;
  
• 
  darslikning maqsadlari va vazifalari haqida tushuncha berish;
  
• 
  darslikdagi materiallarni o‘rganish usullarini tushuntirish;
  
• 
  o'quvchilarga o‘rganiladigan ma’lumotlar haqida tushunchalar berish.
  

Dars materiallari va jihozlari:
1.,, Odam va uning salomatligi “ darsligi. .
2.,,Mavzuga oid chizmalar
3.Doska, bo‘r, daftar.
4.Tarqatma material: darsda o‘rganiladigan asosiy atamalar va tushunchalar yozilgan kartochkalar.
I. Tashkiliy qism:
5.Sinfda o‘quvchilarni darsga jalb qilib, ishchi muhitni yaratish.
6.Sinf holati bilan tanishish va davomadni aniqlash
II. Darsning mazmuni:
7.Darslikning dasturi, maqsadlari va vazifalari.
8.Darslikdagi materiallar tizimi va uni o'rganish uslubiyati va usullari.
9.O‘rganiladigan ma’lumotlar hayotiy bog’liqligi..
III. Dars mazmunini ro‘yobga chiqarish ustida ishlash:
11. O'qituvchining 9-sinfdagi ,, biologiya “ fani vazifalari va xususiyatlari, darslikdagi materiallar tizimi, uni o’rganish uslubiyati va usullari to‘g‘risida tushuntirish.
Yangi dars bayoni:organizmlarning ko‘payish usullari juda xilma-xil va murakkab bo‘lishiga qaramay, uning asosini ikki xil: jinsiy va jinssiz ko‘payish tashkil qiladi. Jinsiy ko‘payish deb, jinsiy bezlarda hosil bo‘lgan, mahsus, jinsiy hujayralar hisobiga nasllar gallanishi va rivojlanishiga aytiladi. Jin siy ko‘payish evolutsiya jarayonida paydo bo‘lib, organizmlar genotipini xilma-xil bo‘lishida katta ahamiyatga egadir. Jinsiy ko‘payishda yangi avlod, har xil ota-ona organizmdan hosil bo‘lgan ikkita jinsiy hujayraning qo‘shilishi natijasida rivojlanadi. Lekin umurtqasiz hayvonlarning ayrim turlarida jinsiy hujayralar bitta organizmda rivojlanadi. Bunday ikki jinsli hayvonlar germafroditlar (qo‘sh jinslilik) deb ataladi. o‘simliklar olamida, yopiq urug‘li o‘simliklarning ko‘pchiligida gullari ham ko‘pincha ikki jinsli bo‘ladi. Gulli o‘simliklardagi ikki jinsli gullardagi changchilarda erkak jinsiy hujayralar spermiylar, urug‘chisida esa urg‘ochi jinsiy hujayralar tuxum hujayra yetiladi. Ikki jinsli gullarga olma, o‘rik, gilos, behi daraxtlarining gullari misol bo‘ladi. Agar changchi gul alohida, urug‘chi gul alohida bo‘lsa, bir jinsli gul deyiladi. Makkajo‘xori bir jinsli gullar turkumiga kiradi. Ayrim o‘simliklarda changchili va urug‘chili gullar har xil tuplarda rivoj-lanishi mumkin. Masalan, Turkiston ismalog‘i. Ma’lumki, yangi organizm jinsiy hujayralar qo‘shilmasdan ham rivojlani-shi mumkin. Ayrim hayvon va o‘simlik (erkak asalari, mayda qisqichbaqasimonlari) turlarida urug‘lanmagan tuxum hujayradan yangi organizmning rivojlanishi kuzatiladi. Bunday ko‘payish usuli partenogenez deb ataladi. Jinssiz ko‘payish ham tabiatda keng tarqalgan bo‘lib, yangi organizm somatik (tana) hujayralardan, ya’ni jinssiz hujayralardan rivojlanishi bilan tavsif lanadi. Biz ko‘payishning har ikki turiga quyida batafsil to‘xtalib o‘tamiz. jinssiz ko‘payish tirik tabiatda: ham o‘simliklar, ham hayvonlar orasida keng tarqalgan. Jinssiz ko‘payishda ona organizmidagi bitta yoki bir nechta somatik hujayralar guruhidan yangi organizm rivojlanadi.