«Симсиз алоқа» фанидан маъруза bтs1

Космик ҳалақитлар

• Ердан ташқи манбалар ҳосил қиладиган радионурланишлар космик радионурланишлар, бу нурланишлар ҳосил қиладиган ҳалақитлар эса космик ҳалақитлар дейилади.
• Галактикадаги ҳалақитлар 18 ÷ 30 МГц диапазонда энг интенсив ҳисобланади. Бу ҳалақитлар сатҳи жуда доимий, лекин ернинг айланиши ҳисобига ер сиртининг бу нуқтасида ҳалақитлар сатҳининг суткалик ўзгариши кузатилади.

Ер сирти ва атмосфераси ҳосил қиладиган ҳалақитлар

• Ер ҳам радионурланишлар манбаи ҳисобланади. Ернинг радионурланишлари Ерда жойлашган антенналар ёки Ер билан алоқада космик кемалар антенналарининг йўналтирилганлик диаграммалари ён япроқчалари орқали қабул қилиниши мумкин.
• Ернинг иссиқлик радионурланишларидан ташқари, ҳалақитлар Ер атмосферасининг нурланишлари орқали ҳосил қилинади. Физикадан маълумки, агар газ қандай частотада нурланишни селектив ютса, у ҳолда у ўша частотада нурланишни чиқаради.
• Атмосфера шовқинлари 1000 ÷ 20000 МГц диапазонда намоён бўлади. Бу диапазонда у галактик шовқиндан катта бўлади ва ташқи шовқинларнинг деярли ягона тури ҳисобланди.

Радиоқурилмаларнинг ўзаро ҳалақитлари

• Радиовоситаларни қўлланилиш соҳаларини кенгайиш билан қурилмалар орасида кўп ҳолларда чекловчи омил уларнинг ўзаро ҳалақитлари ҳисобланади. Ўзаро ҳалақитларнинг қиймати танланган частоталар дипазонига боғлиқ бўлади ва сезиларли даражада атмосфранинг ҳолати орқали аниқланади. Шунинг учун янги радиоқурилмаларни жойлаштиришда бўлиши мумкин ўзаро ҳалақитларнинг эҳтимолликларини ва сатҳларини аниқлашга йўналтирилган махсус тадқиқотларни ўтказиш зарур.

Назорат саволлари

• 1. Радиотўлқинга таъриф беринг.
• 2. Радиотўлқинлар қандай хусусиятларга эга?
• 3. Радиотўлқинларининг тарқалиш тезлиги, узунлиги ва частотаси қандай аниқланади?
• 4. Радиотўлқинларнинг дифракцияланишига таъриф беринг.
• 5. Радиотўлқинларининг рефракцияланишига таъриф беринг.
• 6. Радиотўлқинларнинг интерференцияланишига таъриф беринг.
• 7. Радиочастоталар спектрига таъриф беринг.
• 8. Радиочастоталар диапазонининг таснифланишини келтиринг.
• 9. Узун ва қисқа тўлқинларнинг тарқалиши хусусиятлари.
• 10. Ультрақисқа тўлқинларнинг тарқалиши хусусиятлари.
• 11. Метрли дипазон радиотўлқинларининг тарқалиши хусусиятлари.
• 12. Сантиметрли ва миллиметрли дипазонлардаги радиотўлқинларининг тарқалиши хусусиятлари.