Ўсимликлар морфологияси ва



Download 7,77 Mb.
Pdf ko'rish
bet66/206
Sana01.07.2022
Hajmi7,77 Mb.
#728135
1   ...   62   63   64   65   66   67   68   69   ...   206
Bog'liq
Ботаника (Икромов М) 2002

цистолит 
(юнон. ц и - 
с г и с — пуфак; л и т о е — тош) деб аталади. Цистолит 
ҳужайра бўшлиқларида осилиб туради (27-расм, А). Цис­
толит кальций карбонат тузларидан ташкил топган бўлиб 
наша, ачитқи ўт, тут баргларининг ҳужайраларида бўлади.
8-§. ҲУЖАЙРА ПЎСТИ ВА УНИНГ КИМЁВИЙ ТАРКИБИ
Ҳужайра пўстининг ҳосил бўлиши, тузилйши ва биологик 
аҳамияти. 
Ўсимлик ҳужайраси ниҳоят пишиқ тузилишга 
эга бўлган пўстга эга. Шунинг учун ҳам ўсимлик хужайра- 
си ҳайвон хужайрасидан фарқ қилади. Ўсимликларнинг 
ҳужайра пўсти цитоплазма фаолиятининг маҳсулоти бўлиб, 
ҳужайра ичидаги протопласт, плазмалемма ва органелла- 
ларни ўраб ҳимоя этади. Одатдаги шароитда ҳужайра пўстсиз 
яшай олмайди, чунки ҳужайра тиғизлигини сақловчи тур­
гор босими плазмаиемани ва протопластни ёриб юбориши 
мумкин. Шунинг учун ҳам ҳар бир хужайра пишиқ пўст 
билан ўралган бўлади. Кўпчилик сувутлари ва замбуруғ- 
ларнинг зооспораларида пўст бўлмайди. Уларнинг прото­
п л а с т юпқа эластик қатлам плазмалема билан қопланган.
Ҳужайра лўстининг ривожланиши Гольджи аппарати 
ва плазмалемма фаолиятига боғлиқ. Уларнинг таркибида


махсус ферментлар бўлиб 
улар, п о л и сах ар и д л ар н и
синтез қилишда қатнашади.
Ҳосил бўлган полисахарид- 
лардан целлюлоза ва хитин 
микрофибриллари, Гольджи 
аппарата ёрдамида плазма- 
лемага ташилади. Бунда улар 
бир-бири билан зич жойла- 
шиб пўстни ҳосил қилади 
(30-расм).
Ҳужайра пўсти илк бор 
муртак (эмбрионал) ва ме­
ристема (ўсимликларнинг 
тузувчи тўқимаси) ҳужайра- 
ларида пластинка шаклида 
ҳосил бўлади. П ластинка 
пектин модцасидан ташкил 
топган бўлиб, ярим суюқлик 
ҳолида у ч р а й д и , л е к и н
унинг таркибида целлюлоза 
бўлмайди. Ёш ҳужайралар 
цитокинез 
бўлиниб кўпаяди.
Ҳосил бўлган ҳар қайси ёш 
ҳужайра ў зи н и н г махсус 
пўстига эга; қўшни ҳужай- 
ралар б и р-б и ри д ан ю пқа 
оралиқпарда пластинка билан ажралган. Бинобарин, ҳар 
қайси қўшни ҳужайралар бир-биридан икки қават “де- 
вор” билан ажралади. Шу сабабдан баъзи адабиётларда 
ҳужайра пўстини ҳужайра “девори” ёки пардаси, аниқ- 
роғи ҳужайра пўстининг ички девори деб айтиш мумкин.
Одатда, ҳужайра пўсти тиниқ, рангсиз, осонлик билан 
қуёш нурини ўзидан ўтказиш хусусиятига эга. Пўст орқа- 
ли сув ва сувда эриган моддалар ўтказилади.
Ҳужайра пўсти ўсиш хусусиятига эга, унинг ўсиши чўзи- 
лиш воситасида содир бўлади. Ҳужайра пўстининг қалин- 
лиги ҳужайранинг ёшига ва жойлашган ўрнига қараб ўзга- 
риб боради. Электрон микроскоп, ёруғлик ҳамда рентген 
нурлар ёрдамида ўсимликларнинг соматик ҳужайра пўсти
30

Download 7,77 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   62   63   64   65   66   67   68   69   ...   206




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish