Ўсимликлар морфологияси ва

Тожбарглар:
А 
— ўтроқ айиқтовон
(Ranunculus acris), 
Б —
чиннигул (Dianthus):
1 —
гулбарг таги ёки
остки ингичка қисми,
2
 — қайтоқи ёки эгил-
ган жойи, 
3 —
 тангача,
қипиқ.
Эволюция жараёнида гул косача- 
барг учки баргдан келиб чиққан. Бун­
га уларнинг ранги, шакли, анатомик 
тузилиши гувоҳлик беради. Коса- 
чабаргдаги ўтказувчи боғламлар (най- 
лар)нинг сони вегетатив баргларники- 
га ўхшаш. Масалан, айиқтовондош- 
ларда косачабаргларнинг ўтказувчи 
боғламлари худди вегетатив барглар- 
никига ўхшаш уч қатор бўлиб, тож- 
барг ва уруғчиларда фақат битгадан 
иборат.
Тожбарг — қўш гулқўрғон (мурак­
каб гулқўрғон)нинг иккинчи ички 
доирасини ташкил этади ва бирмун- 
ча катталиги, рангининг ниҳоятда 
очиқчиройли бўлиши билан гулнинг 
бошқа аъзоларидан фарқ қилади. 
Тожбарглар ўзидан ҳид чиқариб, 
ҳашаротларни ўзига жалб қилади, 
чангчи ва уруғчиларни ҳимоя қилади.
Тожбарглар икки хил бўлади: бирикмаган баргли гул- 
тож ёки туташмаган гултож ҳамда бириккан ёки туташ- 
гултожли. Туташмаган тожбарг алоҳида тожбарглардан 
иборат (айик^овон, кўкнор, карам ва бошқаларнинг гул- 
ларида). Баъзи оилаларда масалан, чиннигулдошлар, бут- 
гулдошларда тожбарглар дифференциялашган бўлиб, унинг 
пастки ингичка қисмига пилакча дейилади (139-расм, А, 
Б). Туташгултожбаргли ўсимлик (қовоқ, себарга, поми­
дор, бодринг ва бошқа)ларда тожбаргларнинг қўшилиб кет­
ган қисмига найча деб аталади. Найча устидаги қисмига 
қалтоқи дейилади. Найча билан қалтоқи оралиғида оғизча 
бўлади. Тожбаргларнинг қай даражада қўшилганлигига 
қараб, тишли, бўлакли тафовут қилинади. Тишчаларнинг 
сонига қараб, тожбаргларнинг сони аниқланади (140-расм).
Тожбарглар найча уэунлигига қараб уч хил бўлади: До­
лихоморф (юнон. долихос — узун), мезоморф (мезос — ўрта) 
ва брахиморф (брахис — қисқа). Ҳашаротлар айниқса ка- 
палаклар билан чангланувчи гулларда найча узун бўлади 
(тамаки, бангидевона ва бошқалар).

---