Сильнейшие землетрясения в истории человечества

Oxirgi yillar ichida Pokiston, Indoneziya, Turkiya, Peru, Chili va Gaitida sodir bo‘lgan yer qimirlashlari natijasida minglab kishilar hayotdan ko‘z yumdi. Kamida shuncha kishi boshpanasiz qoldi. Geologik nuqtai nazardan notinch Himolay tog‘ tizmasi kelajakda yana ham kuchliroq zilzilalarni keltirib chiqarish ehtimoli katta. Bu holat zilzilaning oldindan bilish zaruratining globalligini ko‘rsatmoqda.

Ammo zilzilani bilish juda ham murakkab masala ekani yaxshi ma'lum.

Shunga qaramasdan, ma'lum natijalarni qo‘lga kiritishga umid bor. Endilikda hayvonlarning o‘zini tutishi, radioaktiv gazlarning ajralib chiqishi, yer osti suv oqimlari kabi bir qator tabiat xavf-xataridan ogohlantiruvchi belgilar sirasiga elektromagnit radiatsiya ham kiritiladigan bo‘ldi. Ba'zi zilzilalardan oldin, olimlar Yerdan elektromagnit impulslar ajralib chiqishini, ionosferada elektromagnit to‘lqinlanishlar paydo bo‘lishini va sayyoraning to‘yingan gazlaridan iborat nozik qobig‘i 80 dan 1000 kilometrgacha kengayishini kuzatishgan.

«Zilzila sodir bo‘lishidan oldin, tegishli hududlarda qandaydir elektromagnit hodisalar yuz beradi», deydi Isroildagi Tel-Aviv Universitetining geofizigi Kolin Prays. Bir qator mutaxassis-olimlarning fikricha, yer osti stressi kuchayishi bilan magnit zarrali qoyalar parchalana boshlaydi va 1 Gtsga ham yetmaydigan o‘ta past chastotali radioto‘lqinlar tarqaladi. Tadqiqotchilar ana shunday radio to‘lqinlarni aniqlash natijasida zilzilalardan ogohlantirish tizimiga ega bo‘lishimiz mumkin ekaniga umid qilmoqdalar.

Yer qimirlashi radiosignallar tarqatishini birinchi bo‘lib 20 yil ilgari, Kaliforniyadagi Stenford Universitetining Fazo Telekomunikatsiyalari va Radio Fanlari laboratoriyasining olimi Entoni Freyzer-Smit kashf qilgan edi.