Signaturali taxlil

6.1. Signaturani tuzish
Signaturali tahlil informasiyani siklik ortiqli kodlarlar yordamida nazorat qilish 
usuliga asoslangandir. Bu holda quyidagi berilganlarni ixchamlantrishga asosladi. 
Ma’lumki ixtiyoriy ikkilik ko‘pxad ko‘rinishida tasvirlash mumkin. Masalan:
B
7
2
7
+B
6
2
6
+ B
5
2
5
+B
4
2
4
+ B
3
2
3
+B
2
2
2
+B
1
2
1
+B
0
2
0
Bu erda Be(0,1).
Ko‘pxadda o‘zgaruvchini X (aniq son o‘rniga) simvol bilan belgilab n-razryadli 
ikkilik so‘zni
X1
ko‘rinishda tasvirlash mumkin.
Masalan 11000001 ikkilik so‘z. 
A(X)=X
7
+X
6
+X
0
=X
7
+X
7
+X
6
+1 
ko‘pxad
ko‘rinishda tasvirlanadi. Ikkilik ko‘pxadlarni qo‘shish, ko‘paytirish va bo‘lish
ikkilik koeffitsientlar ustida ikkilik moduli bo‘yicha qo‘shish amalini bajarish orqali
bajariladi, ya’ni razryadlar o‘rtasida ko‘chiramiz. Ikkilik kupxadlarni bo‘lish 
chiziqli teskari bog‘lanish siljuvchi registr yordamida ham amalga oshirilish 
mumkin.
A(X)=



1
0
1
n
i
B

---

Siklik ortiqli nazorat quyidagicha amalga oshiriladi. Kirishning kodli ketma-
ketligi A(X) uni n (parajdayuщiy) G (X) ko‘pxadga bo‘lishi orqali hosil qilinadi. 
Agar A(X) ko‘pxadni G(X)ga bo‘lsak, Q(X) bo‘linma va R(X) b qoldiq hosil 
bo‘ladi:
A(X)=G(X)*Q(X) yoki A(X)-R(X)=G(X)* Q(X) (5.1)
Siklik ortiqli nazoratda kuzatiladigan ikkilik ketma-ketlik A(X), yaratiladigan
G(X) ko‘pxadga bo‘linadi va hosil qilinadigan R(X) qoldiq uzatiladgan ikkilik
oqimiga qo‘shiladi, ya’ni A(X)+R(X) ko‘pxadlarning yig‘indisi bilan oqimga
qo‘shiladi, yani A(X) +R(X) kasxadlarning yig‘indisi bilan aniqlanuvchi
informasiya uzatiladi. Qabul qiluvchi A(x)+R(X) ko‘rinishida ikkilik oqim G(X) 
kasxadga bo‘linadi. A(X) kodli ketma-ketlikni to‘g‘ri uzatishda, R(X) qoldiq 
bo‘lish natijasida nolga teng bo‘lishi kerak. Ta’kidlab o‘tish lozimki, (5.1) ifoda 
qoldiq ikkilik [A(X)-R(X) oqimdan ayriladi, lekin ikkini moduli bo‘yicha 
arifmetikada qo‘shish va ayirish amallari bir xil natija beradi, shuning uchun 
A(X)+R(X) xuddi o‘sha natijaga olib keladi.

---

Siklik ortiqli nazoratini amalga oshirish uchun 16 razryadli 
siljuvchi registr qo‘llaniladi, uning kirishlariga nazorat qiladigan 
A(X) ikkilik to‘plam beriladi, yaratuvchi ko‘pxad G(X) yordamida 
esa siljuvchi registrning mos razryadlaridan esa teskari 
bog‘liqlikning signallari olinadi. Kirish signali va teskari 
bog‘lanishning hamma signallari ikki modul bo‘yicha jamlanadi, 
natijada xotirali sxema hosil qilinadiki ikki modul bo‘yicha 
jamlagich har bir kirish bittaga bir xil og‘irlik beradi. Teskari 
bog‘lanishli suruluvchan registrning ishlashi natijasida kirish oqimi 
A(X) tanlab olingan hosil qiluvchi (xaraktiristik) G(X) ko‘pxadga 
bo‘linadi. Ikkilik oqimni tugashi bilan qoldiq 16 triggerning holati 
bilan tasvirlanadi, qoldiq registrdan olinadi va uzatiladigan 
berilganlar oqimiga qo‘shiladi. 

---

Registrda hosil qilingan 16-tizimdagi to‘rt razryadli son – signaturadir. Signaturali 
usul sxemalardagi uzundan uzun mantiq darajasini raqamli apparaturaning ayrim 
nuqtalarida signatura ko‘rinishida olishga yordam beradi. Signaturalarni tahlil 
qilish natijasida, o‘rganilayotgan sxemaning holati haqida echim qabul qilinadi. 
Signaturali tahlil yordamida ixcham testlashning sxemasi 6.1-rasmda keltirilgan.