Сигналлар, уларнинг турлари ва қўлланиши Сигнал

Сигналлар, уларнинг турлари ва қўлланиши

Сигнал кўринувчан ёки товушли шартли белги бўлиб, унинг ёрдамида локомотив хайдовчисига (машинистга), ёки ҳаракатни бошқариш билан боғлиқ бўлган бошқа ходимларга ҳаракат тартиби ҳақида маълум буйруқ берилади. Темир йўл хизматчилари сигнал талабларини бажариш учун барча имкониятлардан фойдалана билишлари керак. Одатда сигнал тушунчасида сигнал асбоби ва сигнал кўриниши тушунилади.
Темир йўлларда қўлланиладиган сигналлар идрок қилиш усулига қараб кўринувчан ва товушли бўлиши мумкин.
Кўринувчан сигналлар чироқ, шчит, байроқ, гардиш (диск), сигнал белгилари ва сигнал кўрсаткичлари ёрдамида берилади. Сигналлар ранги, шакли, сигнал кўрсаткичларининг сони, ўзаро жойлашуви, сигнал чироқларининг ёниш тартиби билан фарқланади. Кўринувчан сигналлар узоқ масофалардан кўриниши билан ишлатишга қулайдир.
Товушли сигналлар ҳар хил узунликдаги товушларнинг сони ва ўзаро терилиш тартиби билан фарқланади. Аниқроқ айтганда, қисқа ва узун товушларнинг сони ва қўшилмаси билан фарқланиб кундузи ва кечаси бир хил маънони англатади. Товушли сигналларни бериш учун локомотивлар ва моторли вагонлар овози (гудоги), дрезина ҳуштаклари, қўл ҳуштаклари, сурнай (рожок), сирена, гудок ва петардалар қўлланади. Товушли сигналлар одатда қисқа масофалардан эшитилади ва уларни узатиш аниқлиги камроқ бўлгани сабабли одатда ушбу сигналларни беришда одам иштироки талаб этилади.
Овозли сигналлар фуқаролик муҳофазаси бўйича қабул қилинган умумий сигналлардан ва темир йўлларга хос махсус сигналлардан иборат бўлиши мумкин. Ҳозирда такомиллашган замонавий алоқа тизимлари кенг қўлланиши сабабли темир йўлларда товушли сигналларнинг асосан ҳаракат ташкилига тегишли бўлган белгиларидан, жумладан: жўнаш, олдинга ёки орқага юриш, тормозлаш, тормозларни бўшатиш, ҳаракатни секинлаштириш, тўхташ ва шу кабилардан кўпроқ фойдаланилади.
Кўринувчан сигналлар вақтига қараб кундузги, тунги ва кеча-кундуз бирдай қўлланиладиган бўлиши мумкин. Кўринувчан сигналлар светофорлар, байроқлар, фонарлар, шчит ва гардишлар, сигнал белгилари ва сигнал кўрсаткичлари ёрдамида берилади.