Сигирларнинг сут махсулдорлигига озиқлантиришни таъсири

4.5.    Xulosa va takliflar 

Sigirlarning  sut maxsuldorligiga ta’sir etuvchi omillarni o’rganish borasida mavjud 

bo’lgan  ilmiy,  uslubiy,  rasmiy,    statistik  va  xuquqiy  xujjatlarni,  ma’lumotlarni 

umumlashtirgan holda quyidagi xulosalarga  kelish mumkin:  

1.  Sigirlarning  sut  mahsuldorligiga  ta’sir  etuvchi  omillarni  quyidagi  asosiy  uchta 

guruhga  ajratish  mumkin:  sigirlarning  irsiy  xususiyatini  ta’siri,  zotini  ta’siri  va  tashqi 

omillarning ta’siri. 

---

63 

 

2.  Sigirlarning  sut  mahsuldorlik  ko’rsatkichlari  irsiy  belgi  bo’lib,  uni  to’liq  namoyon 

bo’lishida tashqi sharoit muhim rol o’ynaydi. 

3.Qora – ola zoti sutbop qoramol zotlarining, butun dunyoda keng tarqalgan zotlaridan 

bo’lib,  o’zining  bosh  soni  bilan  deyarli  birinchi  o’rinda  turadi.  Xuddi  shuningdek, 

Mamlakatimizning  barcha  toifadagi  xo’jaliklarida  urchitilib  kelayotgan  10,0  mln 

boshga yaqin (2012 yil 1 yanvar xolati bo’yicha) qoramollarni 41 foizdan ortig’i yoki 4 

mln boshdan ortig’rog’ini aynan ana shu zotga mansub bo’lgan hayvonlar tashkil qilar 

ekan. 

4.  Qora  –  ola  zotga  mansub  qoramollar  urchitiladigan  xo’jaliklarda  sigirlarni  sut 

mahsuldorligini  yaxshilashda,  golshtin  zotini  buqalarining  urug’idan  foydalanish   

maqsadga muvofiq. 

5. Qora – ola zotiga mansub sigirlarning sut maxsuldorligi bo’yicha   genetik potensiali 

to’liq yuzaga chiqarilgan mamlakatlarda, ulardan o’rtacha 7,0-8,5 tonna sut olinmoqda, 

bizda  esa  bu  ko’rsatkich  ilg’or  xo’jaliklarda  3,5-4,0  tonna,  o’rtacha  esa  2,5-3,0 

tonnadan  oshmagan.  Bu  esa  sut  maxsuldorligini  oshirish  imkonichtlari  mavjud 

ekanligidan dalolat beradi.  

6.    Qora  –  ola  zotiga    mansub  hayvonlar,  o’zining  iste’mol  qilgan  oziqasini  mahsulot 

bilan, jumladan sut maxsuloti va qo’shimcha rik vazn bilan qoplash xususiyati yuqori. 

Ko’pgina  ilmiy  ishlab  chiqarish  tajribalarida  1  kg  sut  uchun  0,9-1,2  xamda  1kg 

qo’shimcha tirik vazn uchun 7,5 – 8,5 kg oziqa birligi sarflangan . Xo’jalik sharoitlarida 

bu ko’rsatkich shunga mos ravishda, 1,5-2,0 va 10- 14 kg oziqa birligini tashkil qilgan. 

7.  Golshtinlashgan  (golshtin  x  qora-ola)  duragay  sigirlar  sof  qora-ola  zotli 

tengdoshlariga nisbatan yuqori sut mahsuldorlikni namoyon qiladi. 

8. Sigirlarni to’la qiymatli ratsionlarda oziqlantirish nafaqat ularni sut mahsuldorligiga 

balkim xo’jalikning iqtisodiy samaradorligiga xam bevosita ijobiy ta’sir etadi. 

9. Sigirlarning sut mahsuldorligiga ; sigirni yelini, tirik vazni, servis- kuyga kelish-dam 

olish-laktasiya davrlari xam ta’sir qiladi. 

10.  Sigirlarni  yaylovda  boqish  ularni  sut  mahsuldoligiga,  xo’jalikning  iqtisodiy 

samaradorligiga  va  sigirlarni  podani  takror  ishlab  chiqarish  xususiyatiga  ijobiy  ta’sir 

qiladi. 

---

64 

 

11.  Sigirlarni  iydirishni  xo’jaliklarda  tashkil  etish  dastlabki  to’qqan  sigirlarni  birinchi 

laktasiyasi bo’yicha baxolashga imkon berib, podani jadal almashishini ta’minlaydi.