Сигирларнинг сут махсулдорлигига озиқлантиришни таъсири

Irsiyatni ta’siri. 

  Ota-onasini avlodlarga sifat ko’rsatgichini o’tkazish qobiliyatiga – irsiyat deyladi. 

Ushbu sifat  ko’rsatgichlarini  turg’un  o’tkazishga  – prepoteitlik deb  ataladi.       Sut 

mahsuldoligini  harakatchan  o’zgaruvchanlik    qo’yidagi  ko’rinishda  kechadi.  Sut 

sog’imi 20-30 %, sut tarkibidagi yog’i 4-10 %, sut oqsili -3-9 % . belgilarining naslga 

o’tish hususiyatiga esa, sut sog’imi bo’yicha 10-30 %, sut yog’i 50-80 %, oqsil 40-70 % 

tirik  vazni  30-50  %.  Bu  farqlar  naslga  o’tish  hususiyati  bilan  asoslanadi.  Shuni  yodda 

saqlash  kerakki,  mahsuldorlikni  o’zgarishiga  oziqlantirish  omili,  tashqi  sharoit  podani 

genologik tuzilishi va hokozolar ham ma’lum muddatda ta’sir etadi.  

Zotini ta’siri

.    

O’zini kelib chiqishi va shakillanishi, takomillashishi davrida qoramollar bir qator 

biologik va xo’jalik foydali belgilarga ega bo’lgan. Shulardan asosiysi sut mahsuldorligi 

hisoblanadi.  Turli  zotga  mansub  sigirlar  turiga  sut  mahsuldorligini  namoyon  qiladi.   

Ular  ichida  sut  yo’nalishidagi  –  qora-ola,  golshtin,  ositfru,  golland,  xolmagar,  chizil 

cho’l zotilarimuhim o’rin tutadi. Ushbu zotlarnig laktasiyasidagi sog’imi  4000 – 7000 

kg ni tashkil ettib sutning tarkibida yog’i 3,5-3,8 %, oqsil 3,12-3,54 % ga teng. 

 

Sut yo’nalishidagi qoramol zotilari ichida shunday zotlar borki  ular o’rtacha sut 

mahsuldorlik  ko’rsatgichini  namoyon  etib,  sutni  tarkibida  yog’  va  oqsil  miqdorini 

ko’pligi bilan  ajratib turadi. 

Ularga.,  jersey,  gernzey  zotlari  kiradi.  Ushbu  zotga  mansub  sigirlarning  sut 

sog’imi, o’rtacha 3000-3500 kg, sutni tarkibida yog’i 5-6,5 %, oqsil esa 3,9-4,3 % ga 

bo’linadi.  

Sut    yo’nalishidagi  qoramol  zotlarida  oziqani  mahsulot  bilan  qoplash  hususiyati 

yuqori,  hayoti  davomida  yuqori  sut  mahsuldorligini  namoyon  etadi.  Ta’kidlanayotgan 

zotlarning sutdorlik koeffesenti 900-1000 kg tashkil qiladi. 

Qo’shmahsuldor  zotlarda  sutdorlik  koeffesenti  nisbati  past  700-800  kg.  Bu  holat 

ularni nafaqat sut ishlab chiqarishi balkim, ulardan sutli go’sht olish bilan shakillanadi. 

Ammo  ba’zi  zotlar  yazxshigina  sut  mahsuldorlikni  namoyon  qiladi,  ularga  Shvisiya, 

Kostroma,  lebedin,  simmental,  Sichev  kabi  zotlar  kiradi.  Ularni  o’rtacha  sut 

---

57 

 

mahsuldorligi 4000-5000 kg bo’lib, sutni tarkibida yog’i 3,7 -3,9 %, oqsil 3,3-3,5 % ga 

teng. Oziqani sut bilan qoplash hususiyati ularda yuqori bo’lib, 1 l sutga 0,81 oz.birligi 

sarflanadi. 

Sut mahsuldroligi bo’yicha so’nggi o’rinni, go’sht yo’nalishidagi qoramol zotlari, 

qorako’l oq bosh shartgorn, gereford, aberdin-anguss, qolmoqi zotlari egallaydi. 

 Sigirlarning sut mahsuldorligiga fizologik omillardan laktasiyasining davomiyligi, 

bo’g’ozligi, jinsiy sekil serves – davri, quruqlik davri, sut berish tezligi, yelinini shakli 

kabilar ta’sir etadi.