Sifatdoshlarning ishlatilishi haqida



Download 21,14 Kb.
bet3/3
Sana31.05.2021
Hajmi21,14 Kb.
#65511
1   2   3
Bog'liq
Sifatdoshlarning ishlatilishi haqida

صيغُ المُبالغِةbo‘rttirma sifat vaznlari» deb ataladi. Misollar:

شَاكِ ر –rahmat aytuvchi, minnatdorlik bildiruvchi شَكُو ر juda



ham minnatdor;

عَالِ – biluvchi, olim  عَلِي م hamma narsani biluvchi;

صَاد ق –rost gapirgan, rost gapiruvchi  ِص دِي ق rostgo‘y, haqgo‘y;

فاه م –tushungan  فِه م zukko, tez va to‘g‘ri tushunadigan; هَاذِ ر – ko‘p gapirgan  ِمهْذَا ر ezma, sergap;

صَائ م – ro‘zador, ro‘za tutuvchi  صوام ko‘p ro‘za tutuvchi, ro‘za

talablariga qat’iy rioya qiluvchi.

فَ عَّا ل vaznidagi sifatga ََ ة qo‘shimchasini qo‘shib, sifatning grammatik jinsini o‘zgartirmagan holda, ma’nosini yanada bo‘rttirish mumkin:

عَالِ – biluvchi, olim , علَّا م - ko‘p narsani biluvchi , علَّامَة - buyuk

olim.

فَ عَّا ل – bo‘rttirma sifat vazni ish-harakatni muttasil bajaruvchini, o‘sha ish-harakatni o‘ziga kasb-kor qilib olgan kimsani ham anglatishi mumkin: نََرَ – yo‘nmoq  ناجِ ر – yo‘ngan, yo‘nuvchi  نََا ر – duradgor. خَبزَ – non yopmoq  خَابِ ز – non yopgan, yopuvchi خَبا ز – nonvoy.



  1. Muzakkar jinsida أفْ عَلُ (ko‘pligi ف عْ ل), muannasda فَ عْلاءُ (ko‘pligi فَ عْلاوا ت ) vaznidagi sifatlar faqat rang yoki jismoniy xususiyatni anglatadi: حْراء( أحْْرُ( - qizil, شهلاء( أشْهَلُ( - ko‘kko‘z, هَيفاءُ ) أهْيفُ)-adl qomatli, sarv

.cho‘loq-)عرجاء( أعْرجُ ,qomat

  1. فَ عُ و ل vaznidagi sifatlar aniq daraja sifatdoshi فَاعِ ل ma’nosida bo‘lsa va فعِي ل vaznidagi sifatlar majhul daraja sifatdoshi مَفْعو ل ma’nosida bo‘lsa, jinsda o‘zgarmaydi.

Masalan:

)رجُ ل كَاِذ ب q( رجُ ل كَذُوب;yolg‘onchi kishi - امرأة كذوب )امرأة كاذبة yolg‘onchi ayol.) q -

- sabr-toqatli yigit;)q شا ب صبو ر )شابٌّ صاب ر

) شابة صابرة q( شابة صَبو ر .sabr-toqatli qiz -

رجُ ل جَري ح )رجُ ل مََرو ح yaralangan kishi; )q -

امْرأة جَري ح )امرأة مَروحةyaralangan ayol. )q -

شاب حبيب )شاب مَبوبsevimli yigit; )q -

شابة حبيب )شابة مَبوبةsevimli qiz. )q -

Bu vaznlardagi sifatlar boshqa ma’nolarda ishlatilganida jinsda o‘zgaraveradi:

.suzong‘ich sigir – بَ قَرة ن ِطيحَة .yuborilgan ayol – امْرأة رسُوَلة



  1. Sifat faqat ayollarga xos belgilarni anglatsa muzakkar jinsi shaklida bo‘laveradi:

حَاِم ل – homilador, مُرِض ع – emizuvchi.

  1. فَ عْلَانُ (muannasi فَ عْلَى) vaznidagi sifatlar asosan ruhiy yo jismoniy holatni bildiradi. Masalan:

;chanqagan – )عَطشَى( عَطشَانُ ;g‘azablangan – )غَضْبَ ( غَضْبانُ .och, ochqagan – )جَوْعَى( جَوْعَانُ ;shod, quvongan – )فَ رحَى( فَ رحَ انُ
Download 21,14 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish