Sifat tushunchasining mohiyati, sifat sohasidagi asosiy tushunchalar. Fanning predmeti, maqsadi va vazifalari. Reja

1-rasm. Konstruksiya sifati.
1-rasmda konstruksiya sifatining uning bahosi va tannarxiga bog‘liqligi ko‘rsatilgan. Grafikning tannarx va baho egri chiziqlarining kesishuv nuqtalari Q₁ va Q₂ bilan ajratilgan qismi rentabellikni ifodalaydi. Baho va tannarx egri chiziqlari orasidagi eng katta masofani belgilovchi Q₀ nuqtasi eng yuqori foydani ta’minlovchi konstruksiya sifatini ifodalaydi.
Raqobatlashuvchi mahsulotlar mavjud bo‘lgan sharoitda korxona mahsulotini realizatsiya qilishda iqtisodiy strategiya va taktikaning turli variantlaridan eng muqbilini tanlashi kerak. Bunda sarf-harajatlar ortiqroq bo‘lsada yuqori sifatni ta’minlovchi Q₃ konstruksiya sifatida yoki tannarxning pasaytirilishiga asoslangan Q₄ konstruksiya sifatida to‘xtash mumkin.
Amaliyotda mahsulotning texnik tavsifida va konstruktorlik hujjatlarida ko‘rsatilgan sifat ko‘rsatkichlari shakllantirilar ekan, ularning har doim ham sifat ko‘rsatkichlari bo‘yicha aniq mos kelmasliklarini ko‘rish mumkin.
Ishlab chiqarilgan mahsulot sifat ko‘rsatkichlarining konstruktorlik hujjatlarida keltirilgan sifat normalariga mos kelishi darajasi texnik jihatdan sifatga mos kelishi darajasi deyiladi.
Odatda, ishlab chiqarishdagi sarf-harajatlarning umumiy miqdori asosiy ishlab chiqarish sarf-harajatlari hamda nazoratga va yaroqsiz, defekt mahsulotlarni ishlab chiqarishga ketgan harajatlardan iborat bo‘ladi. Nazorat qanchalik aniq, asosli o‘tkazilsa, defekt mahsulotlar ishlab chiqarish hisobiga yo‘qotishlar shunchalik qisqaradi, nazorat sarf-harajatlari ortadi. Nazorat sarf-harajatlarini oshirmagan holda ishlab chiqarilayotgan mahsulotning texnik shartlarga mos kelishi darajasini oshirish maqsadga muvofiqdir.
Yuqorida aytilganlardan shuni xulosa qilish mumkinki, texnikaviy nazoratni amalga oshirish bilan bir qatorda sifatni boshqarishning boshqa uslublarini ham yoddan chiqarmaslik kerak. Boshqaruv o‘zi nima? Boshqaruv - korxona sharoitida aylanma siklda amalga oshuvchi “rejalashtirish-amalga oshirish-nazorat-boshqaruv” jarayonlarining yig‘indisidir. 2-rasmda boshqaruv sikli keltirilgan.