Sifat menejmenti va maxsulotlar xavfsizligi

11.3. Geometrik progressiya

Geometrik progressiya – sonlar qatori bo‘lib, bunda navbatdagi har bir son o‘zidan oldingi sonni progressiya maxraji deb ataluvchi bir sonning o‘ziga ko‘paytirish yo‘li bilan olinadi.
Masalan, R5 qator progressiyasining maxraji = =1,6. Bunda:
Asosiy qatorlar
R5 (1,00; 1,60; 2,50; 4,00 …) qatori uchun  =
R10 (1,00; 1,25; 1,60; 2,00 …) qatori uchun  =
R20 (1,00; 1,12; 1,25; 140; …) qatori uchun  =
R40 (1,00; 1,06; 1,12; 1,18 …) qatori uchun  =
Qo‘shimcha qator
R80 (1,00; 1,03; 1.06; 1,09 …) qatori uchun  =
R160 (1,00; 1,015; 1,03; 1,045 …) uchun  =
Afzal sonlarning barcha qatorlarida yaxlitlangan 3.15 son bor, bu taxminan =3,14 ga teng. Binobarin diametri afzal son bo‘lgan aylana uzunligi va doira maydoni ham afzal sonlar bo‘ladi. R40 qator asinxron dvigatellarning aylanish chastotalari bo‘lmish 375, 750, 1500, 3000 afzal raqamlarni o‘z ichiga oladi.
Afzal sonlar qatori ISO tavsiyalari asosida GOST 8032 standarti bilan me’yorlangan. Ushbu standart bo‘yicha to‘rta asosiy (R5, R10, R20, R40) va ikkta qo‘shimcha (R80, R160) o‘nlik afzal sonlar qatori belgilangan bo‘lib faqat alohida texnik asoslangan holatlarda qo‘llashga ruxsat etiladi.
Bular kichik tomondan va katta tomondagi tugallanmas qiymatlar bo‘lib hisoblanadi. Kattalashtirish yoki kichiklashtirish yo‘nalishida o‘lchamlar yoki parametrlarning chegaralanmagan o‘zgarishiga ruxsat etilgan.
Afzal sonlar qatorining raqami o‘nlik oraliq (1 dan 10gacha)dagi qator elementlari miqdorini ko‘rsatadi. Bunda 1,00 soni o‘nlik oraliqda kirmasdan faqat (0,10 dan 1,00gacha) o‘nlik oraliqqa o‘tishdagi yakunlovchi son bo‘lib xizmat qiladi.
Afzal sonlar qatorini mikroprotsessor yoki protsessorlarning o‘lchamlarini belgilanishi misolida ko‘ramiz. Bu qurilma kompyuter ishini boshqarish, barcha hisob-kitoblar va buyruqlarni bajarilishini ta’minlaydi. U kichkina, turtburchak elektron sxema sekundiga bir necha yuz million amallarni bajaradi (11.4-rasm).