Инновационные технологии в спорте и физическом воспитании подрастающего поколения
Материалы республиканской научно-практической конференции с международным участием
94
belgilanadi. Muskul kuchi muskul tolalariga keluvchi impulslar hamda ulardagi energiya hosil qiluvchi
birikmalar iqtidoriga ham bog’liq. Muskul kuchi 6 yoshgacha bo’lgan bolalarda juda kam bo’ladi.4-5
yoshli bolalarda qo’l barmoqlarini bukuvchi va yozuvchi muskullar kuchi 4 yoshlilarga 4,6kg
5yoshlilarda 5,2kg bo’ladi, gavdani tiklovchi muskullar kuchi 8,2 kg va 4,6kg.ni tashkil etadi. 1Muskul
kuchi 11 yoshdan boshlab, ayniqsa 13 dan 14 yoshgacha va 16-17 yoshda ayniqsa jadal rivojlanadi.
Shu sababli kuch talab qiluvchi sport turlarida ayniqsa boks, kurash kabi turlarga bolalar va o’smirlarni
tanlashda 11 yoshdan boshlash muhim ahamiyatga ega. Ayrim holatlarda bu yoshdan kichgina bolalar
tanlanadi. Bu esa bola organizmining o’sish rivojlanishiga, vegetativ organlar ish faoliyatiga salbiy
ta’sir etadi. Bolalarni kuch talab qiluvchi sport turlariga tanlashda ularning gavda kuchi, qo’l, oyoq
kuchi, barmoqlarning qisish kuchi darajasini dinamometriya usulida o’lchash muhim ahamiyatga ega.
[3]Kuch sifati rivojlanish darajasini aniqlash uchun doimiy ravishda kuchning o’sib borishini hisobga
olish muhim ahamiyatga ega. Kuchni o’sishi ham nasl xususiyatlariga bog’liq. Bunda kuch
rivojlanishini 60% avlodga 40% esa mashg’ulotlarga bog’liq bo’ladi. Bundan tashqari qizil va oq tolali
muskullar nisbatini aniqlash ham katta ahamiyatga ega.[2]. Yuqorida aytilganlarni hisobga olib bolalar
va o’smirlarni sportga tanlash sport faoliyati natijalariga ijobiy ta’sir ko’rsatadi. Bolalar va o’smirlarni
sportga tanlashda tezkorlikni ham hisobga olish muhim ahamiyatga ega. Tezkorlik-harakat
reaksiyasining latent vaqti, yakka harakat tezligi va vaqt birligidagi harakat soni bilan belgilanadi.
Tezkorlik sifati kuchni rivojlanish darajasiga ham bog’liq. Uning 80% nasl xususiyatlariga 20% esa
Jismoniy mashg’ulotlar bilan shug’ullanish darajasiga bog’liq. [1] Bolalarda harakat tezligi 7yoshdan
17 yoshgacha 1,5 marta ortadi. Tezkorlik sifatining ortishi qizlarda 14 yoshda, o’g’il bolalarda 15
yoshda jadallashadi. Tezkorlik talab qiluvchi sport turlariga jumladan yengil atletikaning qisqa masofali
turlarida 12-13 yoshdan tanlash yaxshi natijalar beradi. Tezkorlikning ortishini ixtiyoriy harakat tezligi
bilan bog’liq mashqlarni bajarish orqali aniqlab borish mumkin. Tezkorlik sifatini tahlil qilish orqali
uning jinsga, yoshga xos xususiyatlari aniqlab boriladi.
Tezkorlik sifati muskul qisqarish chastotasi, latent davrdan tashqari organizm jismoniy rivojlanganlik
darajasi hamda bosh miya yarim sharlar po’stlog’ining harakat zonasidagi neyronlarning funksional
faollik darajasi kabilarga ham bog’liq. Bolalar va o’smirlarda tezkorlik sifati rivojlanishi muskulning
rivojlanish darajasi uning dinamik va statik mashqlarni bajarish ko’rsatgichlariga ham bog’liq bo’ladi.
Adabiyotlar
:
1. I.Azimov, Sh. Sobitov “Sport fiziologiyasi” Toshkent, 1993y , 225b
2. B.T.Haydarov, “Fiziologiya va sport fiziologiyasi” Toshkent 2018y 252b
3.Sh.H. Allamuratov “Sport fiziologiyasi” Toshkent 2010y, 213b
Do'stlaringiz bilan baham: