Shuningdek, 0 ‘zbekistonda fizika va texnikaning taraqqiyoti

1.  Statikada  kuchlarning  uch  tavsifi  deganda  nimani  tushunasiz?

2.  Teng ta’sir etuvchi  kuch  nima?  Muvozanatlovchi  kuch-chi?

3.  Bir tomonga  yo'nalgan  ikki  parallel  kuchning  teng ta’sir etuvchisi 

qanday aniqlanadi?

224

---

4.

  Q aram a-qarshi  tom on ga  yo'nalgan  ikki  parallel  kuchning  teng

t a ’sir etuvchisi  q an d a y   an iq la n ad i?

5.  K uchlarni  b urchak  ostida yo'naltirilgan  ikki  tarkibiy  qism ga  ajrating.

6.  K u ch n i  ikki  parallel  tarkibiy  qism larga  ajrating.

7.

  Q a n d a y  jism   absolyut  q a ttiq  jism   deyiladi?

8.  Jismning  og'irlik  markazi  deb  nimaga  aytiladi  va  uni  tajriba  yo'li

b ilan   q a n d a y   a n iq la sh   m u m k in ?

9.  Jismning massa markazi deb nimaga aytiladi?

10.  Qanday vaziyatda jism muvozanatda bo'ladi?

11.  Muvozanatlovchi  kuch  deb  qanday  kuchga  aytiladi?  Misollar 

keltiring.

12.  Aylanish  bo'lm aganda  jismning  muvozanat  shartlari  qanday 

bo'ladi?

13.  Kuchning jismni  aylantiruvchi  ta’siri  nimalarga  bog'liq?  Misollar 

keltiring.

14.  Kuch momenti nima va u  qanday birliklarda ifodalanadi?

15.  Qanday  kuchlar juft  kuchlar deyiladi?

16.  Juft  kuchning momenti  nimaga teng?

17.  Kuch  momentlarini  qo'shish deganda siz  nimani  tushunasiz?

18.  Aylanish  o'qiga biriktirilgan jismning  muvozanat sharti  qanday?

19.  Qattiq jism  muvozanatining umumiy shartini  tushuntiring.

20.  Qattiq jism  muvozanat  turlarining  har  birini:  a)  og'irlik  markaz- 

larining  vaziyatiga  qarab;  b)  potensial  energiyasining  qiymatiga 

asoslanib ta’riflang.

1-  masala. 

Bir  uchi  bilan devorga shamirli  mahkamlangan,  uzunligi

2  m  bo'lgan AC po'lat simga  120  kg massali yuk osilgan va uzunligi 2,5  m 

bo'lgan  po'lat sim bilan  tutib turiladi  (116-  rasm).  Po'lat simga  va  po'lat 

tayoqchaga ta’sir etuvchi  kuchlarni  toping.

Berilgan: AC  =  2  m,  BC=  2,5  m,  m =  120  kg.

Topish  kerak:  F {-1   F { -1

Yechilishi.  С  nuqtaga  m  massali  yukning  P  og'irligi  ta’sir  qiladi. 

Natijada  AC metall  tayoqcha  qisiladi  va  С nuqtaga  Fx  kuch  bilan  ta’sir 

qiladi.  BC po'lat sim  esa cho'ziladi,  shuning uchun  С nuqtaga  F2  kuch 

bilan  ta’sir  qiladi. 

f j 

va  F2  kuchlarning  F  teng  ta’sir  etuvchisi  p 

og'irlik  kuchiga  teng  va  qarama-qarshi  yo'nalgan,  ya’ni 

p   kuchni 

muvozanatlovchi  kuch  bo'ladi.  /j  va  F2  kuchlarni  yasash  uchun  p  

kuchni AC va  BC yo'nalishlar bo'yicha tashkil  etuvchilarga ajratamiz (116- 

rasmga q.).