Shu bois ona tili ta’limi samaradorligini oshirish davlat siyosatiga aylandi

10-dars. Omonim va sinonimlar hamda ularning uslubiy xususiyatlari (2 soat).
11-dars. Antonimlar va ularning uslubiy xususiyatlari. Takrorlash (2 soat).
12-dars. Barqaror birikmalar (2 soat).
13-dars. Maqol va matallar (2 soat).
14-dars. Hikmarli so‘zlar (aforizmlar). Takrorlash (2 soat).
Darslikni o‘rganish va tahlil qilish natigalariga tayangan holda shuni aytish mumkinki, ba’zi bir mavzularda, asosan, termin-tushunchaning Grammatik jihatiga e’tibor berilib qolingan. Berilgan misollarni uslubiy jihatdan tahlil qilish zarurligi uning soyasida qolib ketgan. Qolaversa, mashqlar matni uchun tanlangan asar parchalari hajm jihatidan juda ham katta. Yirik hajmdagi matnlar ichida mavzuga oid termin-tushunchalarni ochib beruvchi misollar esa juda oz qismni tashkil qiladi.
Dastur va darsliklarni o‘rganib chiqish shuni ko‘rsatdiki, 3-darsdan 14-darsgacha bo‘lgan darslar mobaynida “Leksikologiya” bo‘limiga doir nazariy va amaliy ma’lumotlarni o‘qitish nazrda tutilgan. Berilgan mavzularning nomlanishidan ham ko‘rinib turibdiki, akademik litseylarning “Hozirgi o‘zbek adabiy tili” darslarida, asosan, leksikologiya mavzularining uslubiy xususiyatlarini o‘rganish ustuvorlik qiladi. Masalan, metofora va metonimiya hamda ularning uslubiy xususiyatlari (5-dars), sinekdoxa va vazifadoshlik hamda ularning uslubiyati (6-dars), omonim va sinonimlar hamda ularning uslubiy xususiyatlari (10-dars), antonimlar va ularning uslubiy xususiyatlari (11-dars) kabi¹⁷.
Dastur va darslikdan o‘rin olgan bu nazariy bilim va amaliy topshiriqlarni tahlil qilish natijasiga ko‘ra shunday xulosaga keldik:

• 
  Dastur va darslikda, asosan, leksikologiyaning uslubiy xususiyatlarini o‘rganishga e’tibor qilingan;
  
• 
  Berilgan nazariy ma’lumotlar juda ham ko‘p;
  
• 
  Ular yuzasidan berilgan mashqlar katta-katta matnlardan iborat bo‘lib qolgan;
  
• 
  Induktiv ta’lim yo ‘nalishiga moslab berilgan topshiriqlarning ba’zilari o‘quvchi yoshiga va fikrlash qobiliyatiga u qadar mos kelmaydi, ularni tahlil qilish nazaruyani o‘rganishga emas, balki unga borish yo‘lidan chalg‘itishga olib keladi. Masalan, 193-200-sahifalardagi nazariy ma’lumot oldidan berilgan topshiriqlarga, shuningdek, mashqlarda berilgan misollar juda chalkash va mavhum. Chunonchi, akademik litsey hozirgi o‘zbek adabiy tili ta’limi nuqtayi nazaridan kelib chiqib topshiriq yoki savol qo‘yilishi lozim edi.¹⁸
  

Xulosa shuki, umumta’lim maktablarining “Ona tili” va akademik litseylarning “Hozirgi o‘zbek adabiy tili” o‘quv dasturlari darsliklari “Ta’lim to‘g‘risida”gi Qonun va “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi” aks ettirilgan ta’limning uzviyligi va uzluksizligi, nazariya va amaliyotning o‘zaro aloqadorligi tamoyili talablariga mos tarzda yaratilgan. Faqat e’tiroz sifatida shuni aytish mumkinki, akademik litsey uchun yaratilgan “Hozirgi o‘zbek adabiy tili” darsligida asosiy e’tibor leksikologiyaning uslubiy xususiyatlariga va ularni mustahlash uchun berilgan mashq va topshiriqlar uchun tanlangan matnlarni esa hajm hihatidan biroz kichikroq hamda unda mavzuga aloqador termin-tushunchalarning nisbatan ko‘pligiga e’tiborni qaratish zarur.

Tajriba-sinov ishlarini olib borish uchun maktab “Ona tili” va akademik litsey “Hozirgi o‘zbek adabiy tili” darsliklari materiallarini o‘tish yuzasidan dars ishlanmalari (tavsiyalar) tayyorlandi.
Nazorat sinflarida darslar darslik qolipi va o‘qituvchilarning ijodiy yondashuvlari asosida tashkil etildi.
Tajriba sinflarida esa tavsiyalarimiz asosida ish olib borildi.
Quyida kichik guruhlar bilan ishlash metodi asosida tashkil qilingan dars ishlanmalarimizdan namunalar keltiramiz: