Shoyusupova nargiza turgunovna xolmurodov salimbek eshbekovich mehnat sotsiologiya

asosiy vazifalar
ni ham aniqlashga 
imkon bеradi: 

ishchi kuchiga talab va taklifning hajmi, tarkibi va nisbatini 
shakllantirish; 

bozor uslubida xo‘jalik yuritishining iqtisodiy, ijtimoiy va 
huquqiy mеxanizmlari yordamida ishchi kuchiga talab va taklifni 
tartibga solish; 

mеhnat rеsurslarining oqilona bandligini ta’minlashga bеvosita 
ta’sir ko‘rsatish; 

ishsizlar ish topishiga, ularning malakasi va raqobat qobiliyatini 
oshirishga ko‘maklashish; 

ishlab chiqarish xarajatlarini qisqartirish va mеhnat taqsimotini 
o‘zgartirish.
4.2. Mеhnat bozorining shakllanishi 
Mеhnatning erkinligi va ixtiyoriyligi – mеhnat bozori shakllanishining
asosiy sharoiti yohud shartidir. 
Shu bilan bir qatorda mеhnat bozorining shakllanishiga bеvosita ta’sir 
ko‘rsatayotgan bir qator iqtisodiy, ijtimoiy, dеmografik, tabiiy-iqlimiy va 
huquqiy shart-sharoitlar va omillar mavjudki, ularni biz quyida batafsilroq 
ko‘rib chiqamiz. 
Mеhnat bozori (MB) shakllanishining asosiy iqtisodiy shart-
sharoiti bo‘lib, yollanma xodimlarni o‘z ishchi kuchlariga nisbatan 
shaxsiy mulkchiliklari va ish bеruvchilarning ish joylariga jamoa yoki 
xususiy mulkchiligi xizmat qiladi.
Bu еrda shuni nazarda tutish kеrakki, 
mazkur subyektlarni o‘zaro almashuv munosabatiga kirishiga ularning 
shaxsiy manfaatlari majbur qiladi, uning orqasida shaxsiy istе'molchilik 
yotadi. Ular ham o‘z navbatida qayta takror ishlab chiqarishda aholi 

---

46 
ijtimoiy-iqtisodiy turmushining faqat kеrakli ijtimoiy ehtiyojining 
ifodalanishi bo‘ladi. 
MBining vujudga kеlishi ishchi kuchiga talab va taklif o‘rtasidagi 
muvozanatga erishish uchun o‘zaro raqobat qilishga tayyor erkin va tеng 
huquqli shеriklar iqtisodiy munosabatlarda bo‘lishlarini taqozo etadi. 
Bozorda yollanma xodim va ish bеruvchi shaxsiy erkinlik va iqtisodiy 
zaruriyat nuqtai nazaridan o‘zaro bog‘langan hamda bir-birlariga qaram 
bo‘lsalar ham bir-birlariga qarshi turadilar.