Shoxrux eshboltayev kimyo [phone]

---

           Shoxrux ESHBOLTAYEV                 KIMYO                 [phone]

 

Shoxrux ESHBOLTAYEV                                                               GALAKTIKA O’quv markazi 

 

1 

1 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Shoxrux ESHBOLTAYEV 

 

KIMYO 

 

MAVZU: KRISTALL PANJARALAR 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

TERMIZ-2020 

---

           Shoxrux ESHBOLTAYEV                 KIMYO                 [phone]

 

Shoxrux ESHBOLTAYEV                                                               GALAKTIKA O’quv markazi 

 

2 

2 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Qattiq moddalarda zarracharning ma’lum bir tartibda joylashishiga 

kristall panjara deyiladi. 

 

Kristall panjara tuzilishiga ko’ra 4 ga bo’linadi 

 

1.  ATOM  KRISTALL PANJARA 

2.  MOLEKULAR KRISTALL PANJARA 

3.  ION KRISTALL PANJARA  

4.  METALL KRISTALL PANJARA  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Kristall panjara tugunlarida  atomlar saqlab ular bir biri bilan mustahkam, kuchli 

kovalent bog’ orqali bog’langan bo’ladi shuning uchun bunday moddalarning 

kristallari  juda qattiq, eng yuqori temperaturada suyuqlanadigan , suvda deyarli 

erimaydigan , suyuqlanmasi va eritmasi  elektr tokini o’tqazmaydigan  faqat 

grafitdan tashqari 

moddalar hisoblanadi. 

 

Bularga:   Si,Ge, B , Uglerod (Olmos, grafit, karbin) , qizil fosfor,  

qora fosfor,  SiO

2

, B

4

C

3

, SiC 

 

 

 

 

Mavzu:Kristall 

panjaralar 

 

ATOM KRISTALL 

PANJARA 

---

           Shoxrux ESHBOLTAYEV                 KIMYO                 [phone]

 

Shoxrux ESHBOLTAYEV                                                               GALAKTIKA O’quv markazi 

 

3 

3 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Kristall panjara tugunlarida  molekulalar saqlab ular orasida kuchsiz  qutbli yoki 

qutbsiz kovalent tortilishlar mavjud bo’ladi. 

Bunday moddalar qattiq emas, qaynash va suyuqlanish temperaturasi past, 

uchuvchan, ko’pchiligi  suvda oz eriydigan moddalar, organik erituvchilarda yaxshi 

eriydigan, elektr tokini   o’tqazmaydigan moddalar hisoblanadi.  

 

Bularga: H

2

O(muz) Co

2

, P

4

-oq fosfor, yod, naftalin, oltingugurt, Nodir gazlar… 

Umuman olganda qutbsiz va qutbli kovalent bog’lanishga ega bo’lgan ko’pchilik 

gazsimon moddalar va organik moddalarning barchasi kiradi. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Kristall panjara tugunlarida  qarama qarshi zaryadli ionlar saqlab  ular o’rtasida 

tortilishlar yuzaga keladi. Ularning kristallari qattiq, qaynash va suyuqlanish 

harorati yuqori, suvda yaxshi eriydi, qattiq holatda elektr  tokini o’tqazmaydi, 

suyuqlanmasi va eritmasi elektr tokini yaxshi o’tqazadi. 

 

Bularga: Barcha tuzlar, asoslar, asosli oksidlar barchasi, barcha metall oksidlari, 

ishqoriy va ishqoriy yer metall gidridlari kiradi.   

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

MOLEKULYAR 

KRISTALL PANJARA 

ION KRISTALL 

PANJARA 

---

           Shoxrux ESHBOLTAYEV                 KIMYO                 [phone]

 

Shoxrux ESHBOLTAYEV                                                               GALAKTIKA O’quv markazi 

 

4 

4 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Kristall panjara tugunlarida metall atomlari, ionlari va erkin elektronlar saqlaydi. 

Bunday moddalar kristallari qattiq, qaynash va suyuqlanish harorati yuqori, suvda 

erimaydi, qattiq holatda ham elektr  tokini va issiqlikni yaxshi o’tqazadi (erkin 

elektronlar hisobiga) bolg’alanuvchan, cho’ziluvchan hususiyatga ega bo’ladi. 

 

Bularga: Barcha metallar kiradi  

 

 

Nomolekulyar moddalarga ATOM, ION, METALL kristall panjaraga ega bo’lgan 

barcha moddalar kiradi. 

 

Molekulyar moddalarga  MOLEKULYAR kristall panjaraga ega bo’lgan barcha 

moddalar kiradi. 

 

 

 

 

 

TAYYORLADI: 

Shoxrux ESHBOLTAYEV 

TEL:[phone] 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

METALL KRISTALL 

PANJARA