Shovqin va titrashdan himoyalanish texnik vositalarning guruhlanishi va

Shovqinni sundirish.
To’qimachilik korxonalarida shovqinni bugish niyatida sex binosi elementlariga
shovqin yo’tuvchi panellar ishlatiladi. Ayrim xollarda sexlarning orasi vatin bilan
tuldirilgan yogoch ramalariga joylashgan govaklashtirilgan pulat koplamalar bilan
koplanadi.
Sankt-Peterburg mexnatni muxofaza qilish ilmiy-tadkikot instito’tining tadkikotlari
shovqin yo’tuvchi koplamalarning keng diapazonida (4000-6000 Gs) shovqin yo’tish
koeffitsiyenti yukoriligini (0,5-0,65) ko’rsatadi. Ma’lumki, 4000 Gs atrofidagi chastotalarda
sanitariya normalaridan ortuvchi shovqinlar eng zararlar hisoblanadi.
Bulardan tashkari, ayrim korxonalarda sex devorlari va shiftlarini shovqin yo’tuvchi
materiallar bilan pardozlash joriy qilinadi. Bunda sexning balandligi juda xam yukori
bo’lmagan xollarda (4-6 m) yukori samaraga erishishi mumkin. Sex shiftlari baland bo’lgan
xollarda bunga kushimcha ravishda shovqin manbai bilan ish joylari oralariga
govaklashtirilgan shovqin yo’tuvchi materiallar hamda koplangan shovqin ekranlar (ular
metaldan, oyna, yogoch, plastmassa va boshka materiallardan tayyorlanishi mumkin)
o’rnatiladi.
Yukorida aytib o’tilgan pardozlash materiallarining shovqin yo’tish hisobiga umumiy
shovqin kuchining kamayishi kuyidagicha hisoblanadi (dB).
D
L
S
S
=
101
2
2
1 1
lg
a
a
dB
(5.9.)
bu yerda
 a
2
S
2
- xonalarda pardozlash hisobiga shovqin yo’tilish ekvivalentining
yigindisi, dB;

---

13
 a
2
S
1
- xonalarda shovqin yo’tuvchi pardozlash kulmagandagi shovqin yo’tilishi
ekvivalentinig yigindisi, dB;
a
1
a
2
- devor, shift yoki panellarning tovush yo’tish koeffitsiyeti;
S
1
;S
2
- devor, shift yoki panellarning yuzalari, m
2
.
Kupincha to’qimachilik korxonalarida aerodinamik shovqinlar, ya’ni kuchli havo
okimi hisobiga ajralib chiqadigan shovqinlar uchraydi. Bu xollarda shovqinni kamaytirish
maksadida xar xil konstruksiyali glushitellar ishlatiladi. Bular, naysimon (
rasm), ari
iniga uxshash govak (
rasm) plastinkali, kamerali va boshka shakllarda bo’lishi
mumkin. Bularning umumiy xususiyati shundaki, ichki devorlari tovush yo’tuvchi
materiallar bilan koplagan bo’ladi.
Naysimon sundirgichlar uchun tovushni sundirish kobiliyati kuyidagicha hisoblanadi:
D
L
p
D
=
10 lg
,
a
dB
(5.11.)
bu yerda D - nayning diametri, m.
a
r
- tovush yo’tish koeffitsiyentining hisoblash uchun ishlatiladigan kiymati, dB m
0,5
.
Naysimon sundirgichlarda doira shaklidagilar, turtburchak shakldagilarga nisbatan
shovqinni kamrok sundiradi.
Sundirgichlar tovushni bugib, uning spektral tarkibini keskin uzgartiradi. Ayniksa
odam kulogiga yokimsiz bo’lgan urta va yukori chastotali tovushlarni intensiv ravishda
bugadi.
Tovush yo’tuvchi plastinkalar - orasi tovush yo’tuvchi materiallar bilan tuldirilgan,
tur bilan koplangan yogoch yoki metall govlardir. Bunda tovush yo’tuvchi materiallar
sifatida, paxta va lub tolasi, gisht kukuni va shunga uxshash materiallar qo’llanishi mumkin.
Jadval.