Шошилинч педиатрия экстремал тиббиёт асослари билан

Ошқозон 
ва ўн 
икки 
бармоқли 
ярани 
тешилиш
и 
Ўткир 
панкреатит 
Ўткир 
холецистит 
Қорин аортаси 
аневризмини
ѐрилиши
Ичак 
ишемияси 
Оғриқни 
бошланиши 
Бирданига
; кучли 
жуда 
кучли 
оғриқ 
Секин аста
Секин аста 
Бирданига 
обморк билан 
кузатилади 
Бирданига 
Оғриқ 
жойлашуви 
Эпигастра
л соҳадаги 
оғриқ 
тезда 
тарқоқ 
холга 
ўтади 
Эпигастрал, ўнг 
ва чап қовурға 
равоқлари 
соҳасида 
Ўнг қовурға 
равоғи ва 
эпигастерал 
соҳада 
Киндик 
соҳасида 
Тарқоқ аниқ 
жойини 
аниқлаш 
қийин 
бўлган 
оғриқ 
Оғриқни 
узатилиши 
Одатда 
кузатилма
йди 
Кўкрак қафаси 
орқа қисми: 
оғриқ аъзо 
жойлашган 
соҳада ѐки 
белбоғли ҳолда 
кузатилади 
Кўкрак қафаси 
орқа қисми, ўнг 
елка ва ўнг 
лопатка ости 
соҳаси 
Кўкрак қафаси 
орқа қисми,
чов соҳаси 
Йўқ
Қусиш 
Йўқ ѐки 
бир-икки 
маротаба 
Кўп маротаба,
турғун 
Бир-икки 
маротаба 
Баъзида 
Баъзида 
бир-икки 
маротаба 
Алкогол 
ичимликлар
ини истемол 
Хар хил 
таъсир 
қилади 
Оғриқ хружи 
аксарият алкогол 
ичимликларига 
Таъсир 
қилмайди
Таъсир 
қилмайди 
Таъсир 
қилмайди

---

132 
қилиш
рўж килинганда 
кузатилади.
Олдин бўлиб 
ўтган 
оғриқлар 
Анамнезда 
ошқозон 
ичак яра 
касаллиги 
(у 50%) 
Тез-тез;ҳозирги 
ҳуруж 
олдингиларига 
ўхшаш
Тез-тез;ҳозирги 
ҳуруж 
олдингисидан 
кўра кучлироқ
Йўқ
Йўқ 
Овқат 
маҳсулотлар
ини кўтара 
олмаслик
Ўткир 
овқатлар,
алкоголь 
Ёғли овқат
(стеаторея) 
Ёғли ва 
қовурилган 
овқат 
Йўқ 
Йўқ 
Шок 
Касалликн
инг эрта 
даври учун 
хос 
Касалликнинг 
кечки даври 
учун хос 
Хос эмас 
Касалликнинг 
эрта даври учун 
хос 
Касаллинин
г кечки 
даври учун 
хос 
Пайпаслаган
да оғриқ 
Тарқоқ 
Эпигастрал 
соҳада ѐки 
тарқоқ 
Ўнг қовурға ѐйи 
остида ѐки 
эпигастрал 
соҳада 
Киндик 
соҳасида 
Тарқоқ 
Щеткин—
Блюмберг 
симптоми 
Дастлабки 
дақиқалар
дан эрта 
бошланади 
Кеч, бир неча 
соат ѐки кундан 
кейин пайдо 
бўлади
Баъзида 
Баъзида 
Оғриқ кучи 
белгилар 
яққоллигига 
мос 
келмайди
Қорин олди 
девори 
мушаклари 
таранглиги 
«Тахтасим
он қорин»
Кучсиз 
Қорин тўғри 
мушакларининг 
бир томонлама 
таранглашиши 
Баъзида 
Баъзида,
касалликнин
г охирги 
даврида 
Ичак 
шовқинлари
Йўқ 
Сусайган ѐки 
йўқ 
Меъѐрида ѐки 
сусайган 
Сусайган ѐки 
йўқ 
Сусайган 
ѐки йўқ 
Қовурға-
умурқа 
Йўқ 
Икки томонлама 
кучсиз 
Йўқ ѐки енгил 
даражада 
Йўқ ѐки икки 
томонлама 
Йўқ 

---

133 
бурчагида 
оғриқ 
енгил 
Бемор 
ҳолати 
Чалқанча,
бемор 
ҳаракатсиз 
« Эмбрион 
ҳолати»,
Қусишга 
чақирув 
Чалқанча,
бемор 
кўринишидан 
хотиржам 
Чалқанча,
бемор 
хотиржам 
Чалқанча,
бемор 
ҳужғанак 
бўлади 
Қорин 
бўшлиғи 
тасвирий 
рентгеногра
фияси
Қорин 
бўшлиғида 
эркин газ (
70%),
ичак 
тутилиши 
белгилари
Ичак тутилиши 
белгилари, оч 
ичак ва 
кўндаланг ичак 
айрим 
қовузлоқларини
нг шиши 
Ичак тутилиши 
хос эмас; ўнг 
қовурға ости 
соҳасида ўт 
қопининг 
оҳаксимон тоши 
( 10%) 
Қорин 
аортасининг 
кенгайиб 
кетиши ва 
мўртлашиб 
қолиши 
Ичак 
тутилиши 
белгилари
УТТ 
Ўтказмайд
и 
Ошқозон ости 
бези 
катталашиши 
Ўт тош 
касаллиги, ўт 
қопи девори 
қалинлашиши 
Қорин 
бўшлиғида 
эркин суюқлик,
қорин аортаси 
девори 
қалинлашиши 
Ўтказмайди
КТ 
Кўрсатма 
йўқ 
Ошқозон ости 
бези 
катталашиши,
атроф тўқималар 
шиши 
Кўрсатма йўқ 
Қорин 
бўшлиғида 
эркин қон,
аортанинг 
кенгайиб 
пулсация қилиб 
туриши
Кўрсатма 
йўқ 
Лобаратор 
текширувлар 
Амилаза 
фаоллиги 
бироз 
ошган,
қонда 
бироз 
лейкоцито
Амилаза 
фаоллиги ошган; 
азотемия; 
зардобда 
кальций ва
магний ошган,
лейкоцитоз 
Амилаза 
фаолдлиги 
одатда меъѐрда,
бироз 
лейкоцитоз 
Гемотакрит 
кўрсатгичи паст 
Баъзида 
амилаза 
фаоллиги 
бироз 
ошган,
азотемия,
лейкоцитоз 

---

134 
з 
(юқори 
кўрсаткичла
рда бўлиши 
мумкин) 

Оғриқни бошқа жойга узатилиши
— энг асосий белги ҳисоб, ташхис қўйишда 
клиник манзарани тўлдиради. Диафрагма ости аъзоларни шикастланишида оғриқ екага,
шикастланган томондаги бўйин ѐн бош соҳасига, диафрагмани иннервация қилувчи 
орқа мияни IV - нерви ўтканлиги сабабли узатилади. Ўт пуфаги санчиғида оғриқ одатда 
ўнг қовурға равоғида кузатилиб, ўнг елкага ва ўнг кўрак соҳасига беради. 
Панкреатитда оғриқ орқага бериб, кўпинча уни белбоғ оғриғи деб аташади. Буйрак 
санчиғида одатда ѐнбош чов соҳасига оғриқ бериб, пешоб йиғувчи най йўналиши 
бўйлаб, ва пешоб тезлашган ажралишида оғриқ намаѐн бўлади.

Оғриқ характери
. Қоринда оғриқ доимо ѐки хуружли (санчиқли) бўлиши мумкин. 

Доимий оғриқ кучайиши ва сусайиши мумкин, лекин бутунлай йўқолмайди, хуружли 
тарза кечмайди. Доимий оғриқ қорин аъзоларини яллиғланишида ва ўсма 
касалликларида содир бўлади. Оғриқ ўткир холециститда юзага келиб, аксарият ўт 
қопи ва йўли санчиғи тарзида кечади деб фикирланади. Бу нотўғри фикир ўткир 
холециститда оғриқ доимо ва кучсизланмаган тарзда кечади.

Хуружли оғриқ одатда тўлиқ бўлмаган аъзоларни тиқилиб қолишида (ичак тутулиши,
пешоб-тош касаллиги) ѐки шу бўшлиқлар ичидаги босимни бирон бир сабабларга кўра 
ортиши (ичакларни параличлиги тугагандан кейин ичак перисталтикасини кучайиши,
гастроэнтирит) кузатилади. Лекин эсда тутиш керак, баъзи бир касалликларда оғриқ 
хуружли бошланиб, кейин доимий оғриқ кузатилади (ичак тутулишини ичак инфаркти 
билан кечиши).

Оғриқ давомийлиги
. 4 соат давомида кузатиладиган оғриқ, беморда ―ўткир қорин‖ 
синдроми борлигига тахмин қилинади. Қисқа-қисқа бошқа клиник белгилар ва 
лабаратор кўрсаткичларни ўзгаришисиз давом этадиган оғриқ, баъзида оғир кечувчи 
касалликларда кузатилиди. Аксарият давомий ѐки хуружли оғриқлар беморда 
патологик жараѐнлар кечаѐтганидан ждарак беради. Кўпчилик хирургик қасалликларда 
оғриқ бир неча соатдан бир неча кунгача бўлиши кузатилади. Ойлаб кузатиладиган 
оғриқлар айтарли хавфли эмас. Бу касалликларда жадал госпитализация фақат беморни 
аҳволи бирданига ѐмон томонга оғса (ўн икки бармоқли ичак ярасини тешилиши) 
амалга оширилади. Агар бемор қоринда йиллаб кузатиладиган оғриққа шикоят қилса,

---

135 
бу ҳолда бу беморда симулация ѐки асаб бузулиши холида кузатилади. Бундай 
беморларда социал- ижтимоий яшаш шароитини баҳолаш керак.

Оғриқ давомийлиги.
Одатда қанчалик хирургик касаллик оғир кечса, шунчалик 
оғриқ кучли кечади. Ошқозон-ичак трактидаги моддаларни қорин бўшлиғига тушуши
оғриққа чидамли бўлган беморларни ҳам шифокорга мурожат қилишига мажбурлайди. 
Барча беморлар одатда ўзларида кечаѐтган оғриқни интенсСЎВигини ва ҳолатларини 
тўғри баҳолайдилар. Шунинг учун, соғлом кўринишида бўлган одамларда кузатилган 
оғриқларни инкор этмаслик керак.

Оғриқни юзага келиши
. Баъзи бир хирургик касалликларда қоринда оғриқ бирданига 
купинча аҳволи яхши бўлганда пайдо бўлади (ярим тўлиқ аъзони тешилиши,
артериялар тромбоэмболияси, яхши қон билан таъминланган аъзони буралиб қолиши). 
Бу беморларни аҳволи тез оғирлашади. Бемор ўзидаги оғриқни аниқ ва қачон юзага 
келганини айтиб беради. Бошқа касалликлар масалан; апедицит, дивертикулит,
ичакни механик тутулишида оғриқ юзага келиши бирданига содир бўлмай, бир неча 
соатдан кейин кучли тарзда кечиши мумкин.

Қусиш.
Баъзи бир касалликлар турғун қусиш билан кечади, бошқалари жуда каи ѐки 
умуман кузатилмайди. Ўткир панкреатит ва холециститни бошланғич фазасига тез-тез 
кусиқ бўлиши хосдир. Механик ичак тутулишида қусуқнинг тез-тез пайдо бўлиши ва 
интенсСЎВиги тўсиқнинг жойлашган жойига боғлиқ, яъни тўсиқ қанчалик юқори 
бўлса, қусуқ шунчалик кўп ва кучли бўлади. Ахлат ҳидли қусуқ келиши ингичка ичак 
ѐки ошқозон-чамбар ичак тутилишидан дарак беради. Қусуқ массасида ўт сафронинг 
бўлмаслиги Фатеров сўрғичидан юқори қисмда тўсиқ борлигидан далолат беради.
