Шошилинч педиатрия экстремал тиббиёт асослари билан

Инотроп ва вазопрессор дорилар тайинланади 
Препар
ат 
Болаларда
ги доза 
Катталарда
ги доза 
Таъсир механизми Кўрсатма 
Ножўя 
таъсири 
Адренал
ин 
0.1-1 
мкг/кг/мин 
1 -4мкг/мин 
Альфа- 
ва 
бета 
адреностимуляторл
ар 
ЮУС,
периферик 
томирлар умумий 
қаршилигини 
(ПТУҚ) 
ва 
миокарднинг 
қисқарувчанлигини 
оширади 
Анафилактик 
шокда 
артериал 
гипотония,
миокард 
қисқарувчанли
ги 
камайишида,
брадикардияда 
Қоринчалар 
аритмияси 
коронар 
ва 
буйракда қон 
айланиши 
камаяди. 
Норадре
налин
0.1-1 
мкг/кг/мин 
1 -4мкг/мин 
Альфа-
адреностимулятор 
ЮУС ва ПТУҚни 
оширади. 
Артериал 
гипотония 
(ПТУҚ 
кам 
бўлганда) 
Қоринчалар 
аритмияси 
Гиповолемия
, Гипотония 
Изопрен
алин 
0.1-1 
мкг/кг/мин 
1 нмкг/мин 
Бета-
адреностимулятор
ЮУС ва миокард 
қисқарувчанлигини 
оширади 
ва 
томирлар тонусини 
пасайтиради. 
Бродикардия 
миокард 
қисқарувчанли
ги пасайганда 
Қоринчалар 
аретмия 
гиповолемия 
- 
артериал 
гипотония 
Дофами
н
0.1-1 
мкг/кг/мин 
1 нмкг/мин 
Дофамин 
рецепторларнинг 
стимулятори 
коронар ва буйрак 
ва 
бошқа 
органларда 
қон 
оқишни 
кўпайтиради 
Периферик 
перфузия 
бузилишида 
буйракда қон 
айланишни 
оширишга 
ҳаракат 
қилмаганда 
5-15 
мкг/кг/мин 
5-15 
мкг/кг/мин 
Бета-
адреностимулятор 
миокард 
Брадикардия 
миокард 
қисқарувчинги
Қоринчалар 
аритмияси 

---

62 
қисқарувчанлигини 
ва 
ЮУСни 
оширади 
ни ва ЮУСни 
оширади 
15-20 
мкг/кг/мин 
15-20 
мкг/кг/мин 
Альфа – ва бета-
адреностимулятор 
ПТУҚ ва миокард 
қисқарувчанлигини 
оширади. 
Артериал 
гипотония 
брадикардия 
миокард 
қисқарувчанли
ги 
камайтиради 
Қоринчалар 
аритмияси,
тож томир ва 
буйракларда 
қон 
айланишини 
камайтиради 
Добутам
ин 
1-20 
мкг/кг/мин 
1-20 
мкг/кг/мин 
Дофаминга ўхшаш,
дофаминрецепторл
арни 
стимуляция 
қилмайди 
кам 
альфа-адренергик 
фаолликка эга ва 
ЮУС ҳам таъсир 
қилади. 
Миокард 
қисқарувчанли
кни 
пасайтиради. 
Қоринчалар 
аритмияси. 
б) миокардит, юрак томпанадаси, метаболик бузилишлар, аритмиялар истисно қилинади. 
в) қоринчалар фаолияти баҳоланади (ЭхоКГ ѐрдамида) 
г) Сванғ-Ганс катетри қўйилади. 
3. Шок аниқланади ва сабаби бартараф қилинади 
Қон кетиш 
Қон кетиш таснифи: 
-
Ташқи 
-
Ички қон кетиш фарқланади. 
Ички қон кетиш белгиларини текшириш: 
-
Билак-панжа бўғимида 
-
Чов соҳасида 
-
Тепа соҳасида 
-
Қўлтиқ ости чуқурчасида 
Белгилари: 
-
Бемор аҳволини ѐмонлашиши томонига йўналган 

---

63 
-
Жароҳат соҳасидан пастда пульс сусайган ѐки йўқолган 
-
Жароҳат соҳасидан пастда тери ранги ўзгарган 
-
Жароҳат соҳасидан пастда ҳаракат пасайган 
-
Жароҳат соҳасидан пастда сезувчанлик бузилган 
-
Жароҳат қисмидан пастда мушаклар контрактураси (тўқималар ишемияси). 
 
Қон кетиш турлари 
-
Артериал 
-
Веноз 
-
Кўп жароҳатлашга аралаш қон кетиш хос. 
Артериал қон кетиш 
Артериялар- юрақдан аъзоларга қон олиб борувчи томир ҳисобланади. Йирик артериялар 
жароҳати ҳаѐт учун ўта хавфли ҳисобланади. 
-
Сон, елка, уйқу артерияларнинг жароҳатланиши, бу ҳолларда бир неча дақиқада
ўлим содир бўлиши мумкин 
Артериал қон кетиш белгилари 
- Артериал қон оч қизил рангда «фонтансимон» 
-
Қон пульсацияси пульс частотасига мос келади 
Веноз қон кетиш белгилари 
-
Қон секин ва бир маромда оқади 
-
Қон тўқ рангда бўлади 
Қон тўхтатиш усуллари 
 
Жароҳатни босиб туриш. 
-
Қаттиқ боғлам ва қаттиқ тампонлаш 
-
жароҳатга салфетка қўйиш ѐки босиш 
орқали қонни тўхтатиш. Бунинг 
натижасида 
жароҳатланган 
томир 
орқали қон кетиши тўхтатилади,
жароҳатланган 
томир 
деворини 
тромбоцитлар билан беркитилиши 
таъминланади. Имкон бўлса, босувчи 
боғламни стерил боғловчи материалдан фойдаланилган (ѐки тоза мато) ҳолда амалга 
оширган маъқул ( боиб туриш кўз ва бош мия жароҳатларида қўлланилмайди). 

---

64 
Оѐқ-қўлларни босиб туришни бир маромда ушлаб туриш учун қўшимча равишда шиналар 
ѐки пневматик костюмлар қўлланилади. Босиб туришни қон тўхтагунча ѐки шифохонага 
етиб боргунча амалга ошириш керак.
-
Иммобилизация (шиналаш) 
-
Ҳар қандай ҳаракат оѐқ-қўлларда қон оқимни кучайтиради. Бундан тошқари томирлар 
жароҳатида қон ивиш жараѐни бузилади. 
Ҳаракатлар жароҳатланган томирни қўшимча жароҳатлаши мумкин. 
Оѐқ қўлларни шиналаш қон кетишини камайтиради. Бундай ҳолларда пневматик шиналар
ѐки бошқа шиналар ҳам ѐрдам беради.
-
Оѐқни юқорига кўтариш 
Интенсив веноз қон оқишни оѐқ-қўлларни юрак соҳасидан юқорига кўтариш орқали 
камайтириш мумкин.Бу усул тўғридан- тўғри босиш билан самарали ҳисобланади. 
-
Артериялардан қон кетишда бармоқ билан босиш 
-
Оѐқ-қўлларни валик ѐрдамида максимал букиш 
-
Букилган соҳадаги артерияларни босиш. 
Диққат: 
Жароҳатга босувчи боғлам қўйиш қон тўхтатишни тўлиқ бартараф қилмайди. Агар битта 
артериядан озиқланадиган бир нечта жароҳатлар бўлса, локал босиш самара беради. Бунда 
артерия томири яқинида қандайдир қаттиқ структура /суяк/ жойлашган деган тушунча 
асосида ѐрдам кўрсатилади. 
Намуналар: 
-
Бошнинг тери қоплами соҳасидан қон кетса энса соҳасига босилади, чунки бунда энса 
артерияси босилади. 
-
Елка артерияси, билак жароҳатларида елка суяги устига босилади. 
-
Сон артериясидан қон кетишида – оѐқлар жароҳатланганда сон ва чаноқ суягига 
босиш лозим.
Муз (музли халта) оғриқсизлантириш учун қўлланилади 
Диққат: 
Совуқ /музли халта/ қўйишда шуни ѐдда тутиш керакки, 40-45 дақиқадан кейин 
совуқ таъсири томирни дилатациясига (кенгайишга) олиб келади. Муз 30 дақиқадан кўп 
қўлланилмайди.