Шошилинч педиатрия экстремал тиббиёт асослари билан

ББҚМБга мойиллик келтирувчи омиллар:

Ота – онанинг ижтимоий ва маданий даражаси пастлиги

Оиладаги ѐмон муҳит 
ББҚМБ одатда кутилмаган вазиятда, ота оналарнинг ўз фарзандларига шикаст 
етказмаслик ҳохиши билан аффектив ҳолатда содир бўлади. Боланинг атроф муҳит 
билан ўзаро алоқада бўлиш хусусиятларига қараб турли ҳилдаги зиддиятлар келиб 

---

193 
чиқади. Бола билан ўзаро муносабатнинг қийинлашуви натижасида меҳрдан маҳрум 
қилиш, имкониятларини чеклаш, маън қилиш, етарлича эътибор бермаслик, бола 
хақида қайғуришнинг камлиги, болани камситиш каби жазоларга тортилишга олиб 
келади. ББҚМБнинг қайталаниш эҳтимоли жуда юқори бўлиб, шифокор 
аралашувидан мақсад болани ҳимоя қилиш ва унга давогар сифатида ББҚМБни 
бартараф қилишдир. 
Ҳар қандай тиббиѐт ходимининг ББҚМБ га шубха бўлганда асосий вазифаси – болани 
ҳимоя қилиш ва ота она билан муомалани тўғри йўлга қўйиш, уларга оиладаги 
танглик пайтида ѐрдам кўрсатишдан иборатдир. 
Муҳит ѐмон бўлган оилалар билан ишлаш жараѐнида юзага келадиган 
қийинчиликлар. 

Аксарият ота-оналар болалар билан қўпол муомалада бўлиб буни тан олмайди 

Кўпинча шифокорлар ва милиция ходимларининг ўзаро ҳамкорлигисиз 
аралашуви ваҳимани кучайтиради, боланинг қариндошлари аралашувига сабаб 
бўлади 

Бундай оилаларда ишсизлар ва гиѐҳвандлар кўпчиликни ташкил қилади 

Бошқа қийинчиликлар: оила аъзоларининг қабулга келмаслиги, уларнинг ўзаро 
адовати, тиббий хизматга алоқаси бўлмаган ходимлар билан иш юритишга 
вақтини бесамар кетказиши, оилага ѐрдам кўрсатишга ҳаракат қилаѐтганлар 
ўртасидаги жанжаллар 
ББҚМБ ѐки ѐмон парваришга шубҳани физикал текширув асосидаги қуйидаги 
белгилар натижасида аниқлаб олиш мумкин: 

Йиқилиш билан тушунтириш мумкин бўлмаган синишлар 
1.
турли муддатдаги кўпламчи синишлар 
2.
метафиз соҳасидаги синишлар 
3.
эпифизни узилиб тушиши
4.
суяк усти пардаси остидаги кальцификатлар 

таѐқ ѐки қамчи зарбидан кейинги чизиқли қонталашлар

қовузлоқ кўринишидаги қон талашлар-сим, камар, арқон зарбидан кейинги 
излар 

бармоқ изларидан қолган қонталашлар 

арқон ѐки камар билан қисиш натижасидаги излар 

тамаки чўғини излари 

қўлқопсимон, пайпоқсимон, тилсимон кўринишидаги қайноқ сув билан куйиш 

---

194 

кесилган ѐки тишланган яралар 

чайқалиш кўринишидаги шикастланишлар ( тил кертмагининг узилиб тушиши, 
тўр парданинг кўчиши) 

субдурал гематома 

геморагик тошмани эслатувчи кўпламчи қонталашлар 

ҳар ҳил муддатли кўпламчи қонталашлар.Уларнинг муддати рангига қараб 
аниқланади 
1.
0-2 кун – шиш, босганда оғриқ. 
2.
0-5 кун - қизил ѐки кўк рангда. 
3.
5-7 кун – яшил рангда. 
4.
7-10 кун сариқ ранг. 
5.
10-14 кун жигар ранг 
6.
2 ҳафта бутунлай йўқолади. 

ичаклар жароҳати, ички аъзолар ѐрилиши 

куйишлар, асосан кўкрак ѐшидаги болаларда

ғалати бахтсиз ҳолатлар, қайта заҳарланишлар 
Болани доимий равишда камситилишини кўрсатувчи белгилар:

ўзига паст баҳо бериш

йиғловчанлик, бефарқлик, хаѐл паришонлик 

ўзини доимо бошқалардан олиб қочиш 

ваҳимага тушиш 

нутқини бузилиши 

амалий кўникмаларини йўқолиши 

бошқа болалар ва катталар билан мулоқотга киришишга қийналиш 
Болани ѐмон парваришини белгилари: 

боланинг эгнидаги кийим бошларини тоза эмаслиги

кичик вазн ва паст бўйлик (кўкрак ѐшидаги болаларда вазн йиғмаслик) 

озиб кетиш, тез чарчаш 

мавсумга мос бўлмаган кийимларни кийдириш 

ота-она ѐки боланинг чекиши, спиртли ичимликларни ва наркотикларни қабул 
қилиши 

овқатни ўғирлаш

---

195 

дарсдан кейин доимий равишда мактабда ушланиб қолиш 

хулқининг ѐмонлиги 

ўз тенгдошларидан бегонасираш 
Тиббиѐт ходими агар ББҚМБга шубҳа қилса анамнез йиғиш жараѐнида 
қуйидаги саволларни бериши лозим: 

физикал текширув натижаларига жароҳат механизми мосми? 

жароҳат механизми боланинг ѐшига ѐки бўлиши мумкин бўлган жароҳатга 
мосми? 

бола олдин ҳам жароҳат олганми?

ота-оналар тиббий ѐрдам учун ўз вақтида мурожаат қилганми?