Shokirov Sarvar Shokirovich ilg’or axborot kommunikatsiya texonologiyalarining oliy ta’lim muassasalari faoliyatida qo’llash samaradorligi

Kommunikatsiya – lotincha, «communicatio», so’zidan olingan bo’lib, «xabar», «uzatish» degan ma’nolarni anglatadi. Kommunikatsiya so’zidan tashqari «telekommunikatsiya» atamasi ham bo’lib, ushbu so’z «kommunikatsiya» so’ziga qaraganda keng qamrovli hisoblanadi.
Telekommunikatsiya — signallar, belgilar, matnlar, tasvirlar, tovushlar yoki axborotning boshqa turlarini o’tkazgichli, radio, optik yoki boshqa elektrmagnit tizimlaridan foydalangan holda uzatish, qabul qilish, qayta ishlash.³
Texnologiya - so’zi yunoncha bo’lib, (techne) – mahorat, san’at; (logos) – tushuncha, ta’limot ma’nolarini anglatadi. Texnologiya tushunchasi, umuman, mehnat usullari, ishlab chiqarishning moddiy, texnik, energetik, mehnat zahiralarida gavdalangan ilmiy va injenerlik bilimlarining majmuasi, belgilangan talablar, andozalarga javob beruvchi mahsulot yoki xizmatlarni yaratish uchun ularni birlashtirish usullarini o’z ichiga oladi. Texnologiya so’zi sanoatda yoki qishloq xo’jaligida tayyor mahsulot olish uchun ishlab chiqarish jarayonida qo’llaniladigan usul va metodlar yigindisini anglatadi.
Har qanday jamiyatda ham ijtimoiy ishlab chiqarish samaradorligini oshirish iqtisodiy taraqqiyotning asosini yaratadi. Shu sababli ham, iqtisodiyotning erkinlashtirilishi sharoitida ijtimoiy ishlab chiqarishning samaradorligini oshirish jiddiy masalalalardan biri hisoblanadi. Hozirgi paytda ko’pgina resurslar chegaralangan, ularning aksariyati (metall, kurilish materiallari va boshqalar) xorijdan keltiriladi. Shuning uchun mavjud resurslardan oqilona foydalanish, mehnat unumdorligini oshirish, milliy va xorijiy sarmoyalarni ustuvor soxalarga joylashtirish kabi samaradorlikni oshirish vositalariga yetarli darajada e’tibor berish talab qilinadi.
Axborot kommunikatsiya texnologiyalari – bu odamlarning bilimlarini rivojlantiradigan, ularning texnika va ijtimoiy jarayonlarni boshqarish bo’yicha imkoniyatlarini kengaytiradigan ma’lumotlarni tashkil etish, saqlash, ishlab chiqish, tiklash, uzatish usullari va texnik vositalardir. Yana shuningdek, axborot kommunikatsiya texnologiyalari deganda, ma’lum bir maqsadga erishish uchun amalga oshiriladigan jarayonlar zanjiridan iborat yaratuvchi faoliyat tushuniladi.
Hozirki kundagi oily ta’lim muassasalari faoliyatida qo’llash samaradorligi yuqori bo’lgan quyidagi ilg’or axborot kommunikatsiya texnologiyalarini keltirishimiz mumkin:

• 
  kompyuterlar (notebook, netbook, statsionar komyuter);
  
• 
  I-Pod;
  
• 
  aqlli telefonlar;
  
• 
  aqilli televizorlar;
  
• 
  interaktiv proyektorlar;
  
• 
  3D monitorlar;
  
• 
  interaktiv doska;
  
• 
  yuqori sifatli veb kameralar;
  
• 
  tarmoq texnologiyalari (wi-fi router, kommutator, repitor, ADSL-modem);
  
• 
  3D printerlar va hokazo.
  

Yuqorida sanab o’tilgan ilg’or axborot kommunikatsiya texnologiyalari jamiyat hayotiga juda ham tez kirib kelmoqda. Axborotlashgan jamiyat, uning beqiyos imkoniyatlari hozir hech bir yurtdoshimiz uchun yangilik emas. Bugun mamlakatimizda kompyuter, internet va boshqa zamonaviy texnologiyalar yetib bormagan shaharu qishloq, mobil telefon kirib bormagan xonadon deyarli yo’q. Joylarda qad rostlagan zamonaviy maktab, litsey va kollejlar, oliy ta’lim muassasalari so’nggi rusumdagi kompyuter texnikasi bilan jihozlangan, raqamli aloqa va internet tarmog’iga ulangan.
Bularning barchasi Prezidentimiz Islom Karimov rahnamoligida ijtimoiy-iqtisodiy sohada, jumladan, axborot kommunikatsiya texnologiyalarini rivojlantirish borasida amalga oshirilayotgan islohotlarning amaldagi samaralaridir. Zero, telekommunikatsiyalar xizmatlari, jumladan, internet tarmog’ini rivojlantirish O’zbekistonning global ijtimoiy-iqtisodiy hamjamiyatga muvaffaqiyatli integratsiyalashuvi va aholi turmush darajasini oshirishga xizmat qiladi.
Mamlakatimizda axborot kommunikatsiya texnologiyalari borasida mustahkam me’yoriy-huquqiy baza yaratildi. 2003 yil 11-dekabrda «Axborotlashtirish to’g’risida»gi hamda «Elektron raqamli imzo to’g’risida»gi, 2004 yil 29-aprelda «Elektron hujjat aylanishi to’g’risida»gi va «Elektron tijorat to’g’risida»gi qonunlar qabul qilindi. Davlatimiz rahbarining 2002 yil 30 maydagi «Kompyuterlashtirishni yanada rivojlantirish va axborot kommunikatsiya texnologiyalarini joriy etish to’g’risida»gi farmonida mamlakatimizda qulay axborot makonini shakllantirish masalasi ustuvor vazifa sifatida belgilangan. Mazkur farmon asosida ishlab chiqilgan 2002-2010 yillarda kompyuterlashtirish va axborot kommunikatsiya texnologiyalarini rivojlantirish dasturi hayotga izchil tatbiq etildi.
Kun sayin jahonda, shu jumladan, O’zbekistonda internet foydalanuvchilari oshib bormoqda. Ushbu bilan birgalikda hozirgi kunda O’zbekistandagi xalqaro internet tezligi 11 gb/sek. ni tashkil etmoqda. Mamlakatimizda internet tarmog’idan foydalanish samaradorligini oshirish, davlat organlarida dasturiy mahsulotlardan foydalanish tartibini takomillashtirish hamda zamonaviy axborot kommunikatsiya texnologiyalarini joriy etish borasidagi ulkan ishlar zamirida inson manfaatlarini ta’minlash, munosib turmush sharoitini yaratish kabi ezgu maqsadlar mujassam. Shu bois bunday mas’uliyatli ishga yuzaki qarab bo’lmaydi.

Ushbu rasmda O’zbekistondagi global internet kanali tezligi 2006 yilga nisbatan 2014 yilda deyarli 100 marta oshganligni ko’rishimiz mumkin.

Oliy ta’lim muassalari faoliyatida axborot kommunikatsiya texnologiyalaridan samarali foydalanish oldimizda turgan muhim vazifalardan biri hisoblanadi. Dastlab «samara» va «samaradorlik» tushunchalari to’g’risida fikr bildirsak. O’zbek tilining izohli lug’atida bu iboralar quyidagicha talqin etilgan.