Шоиста содщова мактабгача педагогика



Download 13,8 Mb.
Pdf ko'rish
bet102/227
Sana16.04.2022
Hajmi13,8 Mb.
#556265
1   ...   98   99   100   101   102   103   104   105   ...   227
Bog'liq
Мактабгача педагогика Содиқова Ш

Мусица
болаларни гузалликни идрок эта олишларига кучли таъсир 
курсатувчи воситадир. 
Эстетик тарбиянинг мазкур воситаси 
болаларда мусикавий дидни шакллантиради, замонавий ва мумтоз 
куйларни идрок эта олишга тайёрлайди. Ана шу сабабли болаларни 
кушик айтиш ва раксга тушишга ургатишда факат тугри айтиш ва 
харакат килишни эмас, балки ифодали ижро этиш хамда енгил, 
чиройли ва латофат билан раксга тушишга ургатиб бориш максадга 
мувофик.
178


Кушик куйлаб раксга тушишда асосан, халк огзаки ижоди 
«сарларидан 
фойдаланилади, 
бу 
болаларни 
ахлокий-эстетик 
тарбиялаш учун гоят кимматли воситадир.
Халк кушюшари орасида эса бсшани дунёга келган кунидан 
бошлаб унинг характери, миллий рухияти, 
феъл-атвори ва 
дунёкарашини шакллантиришда гоявий-эстетик асос вазифасини 
Утовчи аллдлар алохида урин тутади. Аллалар бола шахсига кучли 
таъсир этиш хусусиятига эга булиб, узида овутиш, нимагадир 
адзиктириш, гузал хисларни туйиш, суз гузалликларидан бахраманд 
б^лишни узида акс эттиради.
Аллаларда ифодаланган гоя, оханг, шунингдек, уни ижро этишда 
содир этиладиган амалий харакатлар узига хос эстетик жихатдан 
тарбиявий куч ва ишсониятга эга. Буюк мутафаккир Абу Али ибн 
Сино уз даврида алланинг болани маънавий-эстетик жихдтдан 
ривожланишига таъсирини куйидагича баён этган: “Боланинг 
мижозини кучайтирмок учун унга икки нарсани кулламок керак. 
Бири болани еекин-секин тебратиш, иккинчиси уни ухлагиш учун 
одат булган мусика ва аллалашдир. Шу иккисини кабул килиш 
микдорига караб, боланинг танаси билан бадантарбияга ва рухи 
билан мусикага булган истеъдоди хосил булади”35.
Болаларнинг 
куйлаш 
имкониятларидан 
кура, 
тинглаш 
имкониятлари кенгрок булади. Мусика тинглаш оркали болаларнинг 
бадиий идроки ривожланади. Мусикашунос олимлар болаларни 
мусикий тарбиялашда мусика тинглаш фаояиятига алохида эътибор 
берадилар. 
Чунки, хар бир инсоннинг мусика маданиятини 
шакллантириш ва ривожлантиришда мусика тинглаш куникмаси 
мухим урин эгаллайди. Мусика тинглаш учун тавсия этилган ва 
репертуарга киритилган мусикий асарлар мусикий образлар оркали 
болаларда. жонажон Ватанга мухаббат, мехнатсеварлик, табиатни 
эъзозлаш, 
хамжихатлик, 
рахм-шафкат 
каби 
хислатларни 
шакллантиришга каратилган. Мусика машгулотларида мусикий -
ритмик харакатларни бажариш болаларнинг ахлокий - маънавий 
ривожланишида мухим ахамият касб этади. Мусикага мос раке, уйин 
харакатларини бажариш болаларнинг диккатини жамлаш, хотирасини 
мустахкамлаш ва жисмонан соглом усишларига ёрдам беради. Энг 
мухими, раке ва ритмик харакатлар воситасида болаларнинг мусикий 
иктидори, ритмик туйгулар шаклланади, хотираси чархланади. 
Мусикий - ритмик харакатлар боланинг харажатчан, чаккон булишига
35Ибн Сино, Абу Али Тибхонунлари. 1-жилд. -Т .: «Халкмеъроси» нашри&га, 1992. -Б .7 7 .
179


ёрдам беради, коматининг тугри усишига таъсир курсатади. Болага 
тетиклик ва гайрат баппплаб, турли эмоционал хисларини уйготади. 
Раке куйлари эса болаларда ажойиб ички зщс-туйгулар,кечинмалар 
хосил килиб, беихтиёр раксга тушишга увдайди ва уларни бехднд 
завклантиради. Мусика машгулотлари давомида болалар мусика 
чолгу асбобларида жур булишболалар учун тоятда ёкимлидар, чунки 
мусика чолгу асбоблари, товушли уйинчоклар сифатида х,ар бир 
болани кизиктиради. Болалар мусика чалгу асбоблари, биринчи 
навбатда, болаларда ижрочилик махорати, мусикий укуви ва 
кизикишни устиради. Мусика асарларини диккат билан тинглаш, 
мусиканинг характерини хис этиш мусика чолгу асбобларини 
фарклашга, товуш баландлигини билишга ургатади. Болалар кушикни 
куйдан ажрата олишга, кушик сузларини аник, тушунарли куйлашга, 
кириш кисмидан сунг кушикни бирга бошлаш ва тугаллашга, 
металлофонда оддий куйларни, доирада оддий ритмларни ижро 
этишга харакат килади. Мусика машгулотларида болалар гурухидан 
болалар мусика чолгу асбоблари оркестри, вокал ансамбллари тузиш 
мумкин булади. Кичик хажмдаги узбек халк, куйларидан бошлаб, 
каттарок асарларгача болалар шикиддоцчалар, доирачалар ва 
румбалардан турли ритмик усулларни чалишни урганади.
Шундай килиб, аклий, ахлокий, мехнат тарбиясини эстетикасиз 
тасаввур килиб булмайди. МТМда ташкил этиладиган эстетик тарбия 
тарбияланувчииарда 
ахлокий 
сифатлар, 
ижобий 
хулк-атвор 
меъёрларини таркиб топтириш, уларнинг ижодий кобилиятларини 
тараккий эттиришга катта таъсир курсатади. Эстетик тарбияни олиб 
бориш жараёнида тарбияланувчиларда эстетик хис-тушу, эстетик 
дидни 
тарбиялаш, 
уларнинг 
ижодий 
кобилиятлари, 
эстетик 
эхтиёжпари ва гузалликни севиш, гузалликка интилиш туйгуларини 
ривожлантириш, эстетик маданиятни шакллантириш мухим ахамият 
касб этади.

Download 13,8 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   98   99   100   101   102   103   104   105   ...   227




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish