Shofirkon maishiy xizmat kasb hunar kolleji «dasturlash asoslari»

while a ³ 0 do
a : = a – 1
Bu erda tsikl chekli. TSiklning har bir bajarilishida a o`zgaruvchining qiymati manfiy bo`lgunga qadar 1 ga kamayib boradi. Unda tsikl sarlavhasida yozilgan shart buziladi va demak, tsikl o`z ishini tamomlaydi. Har qanday boshlang`ich qiymatlarda tsiklning to`g`riligini tekshirish ancha murakkab, chunki buning uchun tsiklda ko`rsatilgan amallarni ko`p marta bajarish kerak.
Keyinchalik aynan bir masalani tahlil qilishda while tsiklni tekshirishga yana qaytamiz.
Sarlavhasida for bo`lgan tsikl. Bunday turdagi tsikllar quyidagi umumiy xususiyatga ega: agar tsikl ichida uning o`zgaruvchisining qiymati o`zgarmasa, bu tsikl chekli va uning takrorlanish soni tsikl sarlavhasida aniqlangan bo`ladi. for tsiklning bu xususiyatini dasturchi dastur yaratayotganda yoddan chiqarmasligi kerak.
Protseduralar va funktsiyalarni dasturning mustaqil qismi deb tekshirish tavsiya qilinadi. Rekursiv funktsiyalar va protseduralar haqida alohida gaplashamiz. Ular xuddi tsiklga o`xshash cheksiz bajarilishi mumkin. Masalan:
procedure p;
begin
p; write (¢A¢)
end.
Funktsiyani yoki protsedura rekursiv bo`lganda, dastlabki ma`lumotlar (parametrlar) ning har qanday qiymatlarida dastur chekli bo`lishini tekshirish kerak. Rekursiv funktsiyalar va protseduralar chekli bo`lishi uchun ikkita zaruriy (biroq, etarli bo`lmagan) shartga rioya qilish kerak:

1. 
   Rekursiv funktsiya (protsedura) ga murojaat qilish ma`lum shartda bajarilishi kerak (masalan, rekursiv murojaat qilish shartli operatorning qismi bo`ladi);
   
2. 
   Rekursiv funktsiya (protsedura) ning tasvirida hech bo`lmaganda bitta o`zgaruvchining qiymati o`zgarishi kerak. Rekursiv murojaatning bajarilishi ana shu o`zgaruvchiga bog`liq bo`ladi.
   

Sonning faktorialini hisoblovchi funktsiyani ko`ramiz. n-dastlabki ma`lumot (n ³ 0), n! Faktorial – funktsiya qiymatidir.