Shodibekov Davronbek Islomovich Shodibekova Dildor Abduraxmanovna

5.3.-Rasm. Biznes miqyosiga mos keluvchi tashkiliy tuzilma 
Yangi tashkil etilayotgan korxona uchun tashkiliy tuzilmani shakllantirishni 
tavsiflab berishda yoritiladigan masalalar:

asosiy boshqaruv lavozimlari va boshqaruv xodimlarining umumiy soni

boshqaruv tizimining ierarxiya bosqichlari soni 

u yoki bu lavozimlarga mutaxassislar rezyumesini to‟plash va boshqaruv 
komandasini shakllantirish

boshqaruv komandasi a‟zolari o‟rtasida rollarni taqsimlash va har bir 
komanda a‟zosining funktsiyalarini belgilab olish

boshqaruv komandasining har bir a‟zosi uchun oylik ish haqi miqdorini 
belgilash

boshqaruv komandasi a‟zolarini yollash shartlari

---

92 
 
Yangi tashkil etilayotgan korxona uchun yuqorida aytib o‘tilgan vazifalardan 
tashqari biznes miqyosiga mos keluvchi tashkiliy tuzilmani shakllantirish muhim 
ahamiyat kasb etadi. Uni tavsiflab berishda odatda quyidagi masalalar yoritiladi: 
asosiy boshqaruv lavozimlari va boshqaruv xodimlarining umumiy soni; 
boshqaruv tizimining ierarxiya bosqichlari soni; 
u yoki bu lavozimlarga mutaxassislar rezyumesini to‘plash va boshqaruv 
komandasini shakllantirish; 
boshqaruv komandasi a‘zolari o‘rtasida rollarni taqsimlash va har bir 
komanda a‘zosining funktsiyalarini belgilab olish; 
boshqaruv komandasining har bir a‘zosi uchun oylik ish haqi miqdorini 
belgilash; 
boshqaruv komandasi a‘zolarini yollash shartlari. 
Kichik korxonaning optimal tashkiliy tuzilmasini shakllantirish bir vaqtning 
o‘zida amalga oshiriladigan narsa emas. Uning echimi ko‘p hollarda nafaqat ko‘p 
vaqt, balki katta tashkilotchilik ishlarini, qobiliyatini ham talab qiladi. Ayniqsa 
boshqaruv komandasini tuzish og‘ir va murakkab ish hisoblanadi. Bunda quyidagi 
tamoyillarga rioya qilish zarur: 
komanda a‘zolarining psixologik jihatdan bir-biriga mos kelishini ta‘minlash; 
komandaning yagona organizm kabi faoliyat ko‘rsatishini ta‘minlash; 
har bir komanda a‘zosi jamoa oldiga qo‘yilgan maqsadni to‘liq tushuna olishi 
lozim; 
komanda a‘zosi o‘z malakasini muntazam oshirib borishi kerak; 
qonuniy asosda korxona nufuzini oshirish va foydasini o‘stirish uchun barcha 
zarur ishlarni amalga oshirish. 
Tashkiliy tuzilmaning asosiy tavsifi (xarakteristikasi) quyidagilardan kelib 
chiqadi:
- 
boshqarish funktsiyalari bo‘yicha boshqaruv xodimlari soni;
- chiziqli boshqaruv xodimlari soni;
- korxona boshqaruv tizimining bo‘ysunish pog‘onalari soni; 

---

93 
- har bir boshqaruv darajasida tuzilmaviy bo‘g‘inlarning miqdori; 
- boshqaruvning markazlashmaganlik darajasi; 
Yuqoridagi tavsiflarga ta‘sir ko‘rsatuvchi asosiy omil korxonani boshqarish 
bo‘yicha ishlar xajmi hisoblanadi. Bu esa o‘z navbatida boshqarish funksiyalarining 
mazmuni va tarkibiga boshqaruv vazifalarining mehnat talabligi va davriyligiga 
bog‘liq bo‘ladi.