Shodibekov Davronbek Islomovich Shodibekova Dildor Abduraxmanovna

Bozorga moslashuvning tarkibi. 
Bozorga moslashish kompaniyalar doimo 
iste‘molchilar, raqobatchilar va bozorlar to‗g‗risida ma‘lumotlar yig‗adilar va ushbu 
ma‘lumotlarni biznesning strategik istiqbolini hisobga olgan holda tahlil qiladilar, 
iste‘molchilik qiymatini taklif qilish bo‗yicha qaror qabul qiladilar va buni amalga 
oshirish chora-tadbirlarini ishlab chiqadilar (10.2 rasm) 
Axborot
O‗zaro
to‗plash
funksional 
Iste‘molchilar
hamkorlik 
haqida ma‘lumot 
Kelajak faoliyatga
bog‗liq jamoat
qarorlarini 
Raqobatchilar 
ishlab chiqish to‗g‗risida
aniq ma‘lumot
iste‘mol narxi Boshqa axborotlar
1
0.2 rasm. Bozorga moslashuv tarkibi
 
Manba.
Stanley F. Slater, John C. Narver, ―Market Orientation, Customer Value, and Superior 
Performance‖, 
Business Horisons
, March-April 1994, p. 23. Coryright 1994 by the School of 
Business at Indiana University
. 
Shunday qilib, bozorga moslashish diqqat e‘tiborni iste‘molchiga qaratish, 
raqobatchilar faoliyatini kuzatish va kompaniya ichida funksional hamjihatlikni 
nazarda tutadi. 
10.3.Kichik biznes korxonasi marketing bo„limlari tashkiliy strukturasining 
turlari
Kompaniyalarda marketing bo‗limlari strukturasi 
funksional, tovar, bozor va 

---

164 
matritsa 
ko‗rinishida tashkil qilinadi. Bunday strukturalar mohiyati marketing 
haqidagi adabiyotlarda atroflicha yoritilgan uchun bu yerda to‗xtalmaymiz. 
Marketing xizmatini tashkil qilishdagi yangi yo„nalishlar 
.Yuqorida ta‘kidlab 
o‗tganimizdek, biror bir biznes jarayonga moslashish, turli ishchi gruhlar tuzish va 
informatsion texnologiyalardan foydalanish kompaniya tashkiliy strukturasini 
o‗zgartirishga olib keladi. Quyida ushbu faktorlarni kompaniyaning odatdagi vertikal 
tashkiliy strukturasi ta‘siri va yangi strukturadagi marketing bo‗limlarini ko‗rib 
chiqamiz. 
 
Kompaniya tashkiliy strukturasini ayrim funksional yig‗indisi deb emas, bir 
biriga bog‗liq biror bir faoliyat olib boruvchi jarayon deb qarash lozim. Masalan, 
biror bir buyurtma olish va uni bajarish jarayonini ko‗rib chiqsak, bunda asosan 
ishlab chiqarish va marketing bo‗limlari faoliyat ko‗rsatadi. Bu vazifani bajaruvchi 
guruh tomonidan ushbu faoliyat monitoringi tuziladi, tahlil qilinib, tuzatishlar 
kiritiladi. . 
1990 yilga kelib jahon miqyosida ko‗pgina tashkiliy struktura 
bo‗layotgan o‗zgarishlar kompaniyaning bozor ehtiyojiga to‗laroq moslashish 
intilishidan kelib chiqmoqda.