Shkalalar Kelvin

Xalqaro harorat shkalalari
Shu paytgacha quyidagi xalqaro harorat shkalalari (XHSh) qabul qilingan va ma'lum vaqt amalda bo‘lgan:
XHSh-27; - 1927-yilgi Xalqaro harorat shkalasi
XAHSh-48; - 1948-yilgi Xalqaro amaliy harorat shkalasi
XAHSh-68; - 1968-yilgi Xalqaro amaliy harorat shkalasi
XHSh-90; - 1990-yilgi Xalqaro harorat shkalalari
Shuningdek, bu orada qo‘shimcha, maxsus harorat shkalalari ham joriy etilgan bo‘lib, masalan, 2000-yilgi muvaqqat harorat shkalasi shular jumlasidandir. U PLTS-2000 deb yuritilgan va 0,9 mK dan 1 K gacha intervaldagi haroratlarni ifodalash uchun ishlatilgan. «PLTS» qisqartmasining ma'nosi «Provisional Low Temperature Scale of 2000» bo‘lib, o‘zbek tiliga «Past haroratlar uchun muvaqqat shkala-2000» deb tarjima qilish mumkin.
Amaldagi xalqaro kelishuvlarga ko‘ra, hozirda deyarli butun dunyo bo‘ylab XHSh-90 umumiy qabul qilingan va yuqorida ham aytib o‘tilgan termodinamik harorat uchun aynan ushbu harorat shkalasi asos qilib olingan. Xalqaro harorat shkalasi haroratni o‘lchash bo‘yicha butun dunyo mamlakatlari uchun yagona bo‘lgan qoidalar majmui bo‘lib, haroratni o‘lchash usullari va asboblarining barcha mamlakatlar uchun yagona standartda bo‘lishi, hamda, o‘lchov asboblarining sozlanishi va sinov-sertifikatlash ishlaridan o‘tkazilishi bir xil bo‘lishini belgilaydi. XHShga amal qilgan holda o‘lchangan harorat natijalari dunyoning istalgan joyida bir xil bo‘ladi va aynan takrorlanadi. Masalan, XHSh-90 ga muvofiq sozlangan harorat o‘lchash asbobi, aytaylik, oddiy termometr bilan suvning muzlash harorati belgilansa, u o‘zbekistonda ham, Avstraliyada ham, Antarktidada ham bir xil - 0 ºC chiqishi kerak. Shu tarzda, amaliy ehtiyoj uchun bajarilgan o‘lchash natijalarini, mutlaq harorat shkalasi - termodinamik haroratdagi qiymatiga maksimal yaqinlashtirib olishga uriniladi.
XHSh-90 harorat shkalalarini aniq belgilash uchun, ularga muayyan qo‘zg‘almas nuqtalar, ya'ni, muayyan sharoitlarda doimiy bir xil haroratni namoyon qiladigan tayanch nuqtalar belgilanishini taqozo qiladi. Harorat o‘lchash usullari va asboblari aynan ushbu tayanch nuqtalarga nisbatan sozlanadi.
XHSH-90 ning tayanch nuqtalari quyidagi moddalarning tegishli sharoitdagi o‘zgarmas harorat nuqtalari qabul qilingan: