Shillerning har biri asari,bu-buyuk mukammallikka erishmoq yo’lidagi olg’a bosilganodimdir

Birinchi 

bosqich  1920-1950  yillarni  o‟z  ichiga  oladi.Bu  davrda  Shiller  adabiy  merosining 

o‟rganilishida ikki tendensiya ko‟zga tashlanadi.Birinchisi, Shiller asarlarining (“Makr 

va  muhabbat”  –  Sh.Sh.Xurshid  va  A.Ayub,  “Qaroqchilar”  –  Xurshid  va  A.Muxtor 

tarjimalari) ilk bor o‟zbek tiliga tarjima qilinishi truppalar tomonidan sahnaga qo‟yilishi 

bilan  harakterlanadi.Ayni  shu  bosqichda  ko‟zga  tashlangan  ikkinchi  tendensiya 

shundan  iboratki,  (1930-yillar  oxiri  –  1950-yilar  o‟rtalari)  bunda  Shillerning  ilk 

dramalari bor badiiy tarovati, estetik go‟zalligining o‟zbek tilida qayta yaratilishi bilan 

ajralib turadi. 

      Shiller  adabiy  merosining  O‟zbekistonda  o‟rganilish  tarixining 

ikkinchi 

bosqichi 

1960-2000-yillarni  o‟z  ichiga  oladi.Mazkur  bosqichda  Shillerning  badiiy  barkamol 

dramatik,  tragik  (“Vilgelm  Tell”,  “Mariya  Styuart”)  va  poetik  asarlarning  (“Gero  va 

Leandr”,  “Asoratdagi  Pegas”,  “Qo‟lqop”,  “Russo”,  “Kolumb”,  “Zamin  taqsimoti”) 

tarjima  qilinib,  o‟zbeklarga  tanishtirilishi  bilan  ajralib  turadi.Bu  davrda  ham  Shiller 

ijodining  o‟rganilish  tarixida  ikki  tendensiya  ko‟zga  tashlanadi.Birinchidan,  Shiller 

asarlarining,  uning  o‟zbek  dramaturgiyasining  taraqqiyotida  tutgan  o‟rni  va  ahamiyati 

nuqtai  nazaridan  baholandi.Ikkinchidan,  asarlarning  badiiy-estetik  qiymati  o‟rganilar 

ekan,  mazkur  asarlarning  yaratilish  tarixi  Germaniyadagi  ijtimoiy-siyosiy,  madaniy 

muhit  bilan  Shillerning  falsafiy-estetik  qarashlari  bilan  bog‟liqlikda  tekshirila 

boshlandi.  

---

 

11 

     Shiller  ijodini  o‟rganishning 

uchinchi

  bosqichi  milliy  Mustaqillik  davriga  to‟g‟ri 

keladi.O‟tmishda  undan  bilvosita  (rus,  tatar  va  ozarbayjon  tillari  orqali)  tarjima 

qilishga,  asarlarini  sahnalashtirishga  e‟tibor  qaratilgan  bo‟lsa,  bu  davrga  kelib  Shiller 

adabiy  merosi  asl  nusxadan  tarjima  qilina  boshlandi.Dramaturg  ijodi  yuzasidan  ilmiy 

ma‟ruzalar  qilishga,  ilmiy  va  ommaviy  harakterdagi  maqolalar,  risola  va 

monografiyalar  yaratishga  e‟tibor  qaratildi.Shoir  ijodining  250  yilliligi  munosabati 

bilan  “Jahon  adabiyoti”  jurnalida  “Shodlik,  ey  sen,  ilohiy  olov”  rubrikasi  ostida 

“Yerning  taqsimlanishi”,  “Russo”,  “Qo‟shga  qo‟shilgan  Pegas”  she‟rlari  Muhammad 

Ali tomonidan qayta tarjima qilindi.