Shifokor va bemor fanidan «Shifokor va bemor» oquv qo’llanma

VI bob. Pasient bilan verbal va noverbal muloqot va uning
elementlari.
1. Pasient bilan muloqotning verbal va noverbal turlari va uning
elementlari.
Bemor bilan munosabalda so 'z orqali (verbal) va so 'z yordamisiz-
(noverbal) muloqot ko'nikmalari mavjud. Suhbatdosh bilan muloqot quyidagi
o‘lchamlarda yuz beradi. Bir tarafdan muloqotda verbal nutq rejasi:
suhbatdoshlar bir-biriga aytmoqchi bo‘lgan (ammo ular bunday fikrlamasliklari
ham mumkin) so‘zlar, iboralar; 2-tarafdan esa, inson beixtiyor o‘zining
harakatlari bilan suhbatdoshiga bo‘lgan chin munosabati, kayfiyati, niyatlari,
emotsional holatini bildirishi mumkin. Imo-ishoralar, mimika, intonatsiyalar –
muloqotning eng asosiy qismidirlar. Ba'zida, aynan shu vositalar (ular noverbal
vositalar deb ataladi) yordamida so‘zlardan ham ko‘p narsani ifodalash mumkin.

---

59
Avstraliyalik mutaxassis A. Pizning ta'kidlashicha, so‘zlar orqali 7 %
ma'lumotni, tovushlar vositalari orqali 38%, mimika, imo-ishoralar, poza (tana
holati) orqali - 55% ma'lumotni berish mumkin. Boshqacha qilib aytganda, nima
gapirayotganimiz emas, qanday gapirayotganimiz muhim. Suhbatdoshimiz
tomonidan ifoda etilayotgan noverbal ma'lumotlar – ovozining intonatsiyasi,
qarashlari, mimika, imo-ishoralari, turli tana harakatlari va tana vibratsiyalari –
biz uchun juda muhimdir. Qolaversa, deontologiya faqat bemorga shirin so‘z
gapirib, kulib qarab  turish  degani  emas.  Deontologiyaning ustuvor
yo‘nalishIaridan  biri,  ishonchdir.  Ba’zan hadeb  vahima  qilaveradigan
bemorni  qattiqroq  «koyib»  qo‘yishga ham to‘g‘ri keladi. Ana shundagina u
vrachga ishonadi. «Agar kasalim haqiqatan ham tuzalmas bolganida,  doktor
meni urishib bermasdi», deb  o'ylaydi. Ba’zan  davo  usuli  bemorni
qoniqtirmaydi.  Ko‘p  dori-darmon yozilsa,  unda  «Shuncha  dori shartmikan
yoki  kasalim  ogirm i,  yoki vrach  tajribasizmi?»  degan  fikrlar  paydo  bo‘ladi.
«Falonchi  doktor falonchi bemorni ikkita dori berib tuzatib yuboribdi», degan
so'zlarni ba’zan eshitib turish  mumkin.  Xo‘sh, bunday paytlarda qanday y o l
tutish kerak? Ayniqsa, ba’zi kasalliklarni birmuncha uzoq davolashga to‘g‘ri
keladi. Muolajalar  darrov  natija  beravermaydi.  Bunday  paytda  kasallikning
mohiyatini bemor tushunadigan tilda bayon qilish kerak. Kerak boisa, bemorni
tinchlantirish uchun tashxisni yanada aniqroq qo‘yish maqsadida, vrach o ‘zidan
tajribaliroq hamkasblaridan maslahat so'rashi zarur.  U  bemorning  oldida aslo
o‘zini yo‘qotib  qo‘ymasligi kerak.  Shuni unutmaslik kerakki vrach bemorni
tekshiradi, bemor esa vrachni kuzatadi.