Sherobod agrosanoat texnikumi

5.2. Mutlaq miqdorlar va ularning turlari.
Ifodalanishiga qarab, mutlaq miqdorlar: yakka va umumiy miqdorlarga bo`linadi. YAkka mutlaq miqdorlar statistik kuzatish jarayonida olinib, boshlang’ich hisob va kuzatish hujjatlarida qayd qilinadi. Bunday miqdorlar kuzatilayotgan to`plamning alohida birliklarini tavsiflaydi va statistik tekshirish uchun manba bo`lib hisoblanadi. Guruhdagi har bir talaba, davlat xo`jaligidagi ayrim ekinlar maydoni, zavoddagi har bir ishchining olayotgan ish haqi va hokazolar yakka mutlaq miqdorlarga misol bo`la oladi. Ular svodkalash va guruhlash uchun manbagina bo`lmasdan, ilg’or tajribalarni ommalashtirishda, ijobiy va salbiy voqealarni yoritishda keng qo`llaniladi.
Umumiy mutlaq miqdorlar deganda kuzatilayotgan to`plamning har bir birligini emas, balki uning yig’indisini ta`riflovchi miqdorlar tushuniladi. Ular boshlang’ich statistik kuzatish materiallarini svodkalash natijasida olinadi. Bunday mutlaq miqdorlarga guruhdagi yoki institutdagi jami talabalar soni, qishloq xo`jaligidagi hamma ekinlar maydoni, zavoddagi barcha ishchilarning ish haqi fondi misol bo`la oladi. Demak, umumiy mutlaq miqdorlar mohiyati jihatdan bir xil bo`lgan yakka mutlaq miqdorlarning yigindisidir. Buni quyidagicha yozish mumkin:
t n
Aum a1 a 2 a 3 ... a n a i
t 1 bu erda: A_um – umumiy mutlaq miqdor; a₁…a_n – kuzatilayotgan to`plam birliklari, yakka mutlaq miqdorlar;
t n
a <sub>i</sub> – to`plam birliklarining yig’indisi.
t 1
Umumiy mutlaq miqdorlar hodisa va jarayonlarning umumiy sonini, hajmini, qiymatini o`zida aks ettirib, muayyan olingan xo`jalik, tarmoq, viloyat, jumhuriyat mavqeini, imkoniyatini tavsiflaydi. Mutlaq miqdorlar:

• 
  naturada;
  
• 
  shartli naturada;
  
• 
  pulda;
  
• 
  kompleks o`lchov birliklarida ifodalanishi mumkin.