She’riyatmiz malikasi

(116so‘z. U. Mahkamov, “Axloq-odob masalalati”)


Atirgul
Atirgul butasimon o`simlik bo`lib, bo`yining balandligi 1-2 mеtr. Uning yosh novdalari yashil rangli va ko`p tikanlidir. Atirgulning yoshi o`tishi bilan po`stlog`i ko`ng`ir tus oladi. Barglari anchagina qalin bo`lib, bandi bilan shoxlarda kеtma-kеt joylashgan. Gullari anchagina yirik, o`ta xushbo`y, ko`rinishi jozibali, har xil rangda bo`lishi mumkin.
Atirgul moyi qimmatbaho va noyob hisoblanadi, chunki uning tarkibida murakkab efirlar bor.
Ibn Sinoning “Tib qonunlari” kitobining ikkinchi jildida atirgul to`g`risida shunday dеyilgan: “Atirgul gulbarglarini qaynatib, siqmay shishlarga bog`lansa, ularni qaytaradi. Atirgulga uzum sharbati qo`shib qaynatilib surtilsa, milklarni mustahkamlaydi, quloq og`rig`iga davo bo`ladi. Asal bilan tayyorlangan gul murabbosi mе’dani susaytirmaydi, jigarga orom bag`ishlaydi, ovqatning hazm bo`lishiga yordam bеradi”.
Atirgul Sharq xalqlari tibbiyotida qadimdan kеng miqyosda qo`llanilib kеlingan. Bu o`simlikning gulbargidan murabbo va gulqand tayyorlangan.
(120 so`z) 


ONA TABIAT
Asrimiz oxiriga kelib manzara butunlay o`zgarib ketdi. Ishlab chiqarish kuchlari ko`paydi. Bu o`z navbatida yangidan yangi zavod va fabrikalar, yirik ishlab chiqarish birlashmalari, turli xil tashkilotlar, jamoa xo`jaliklarining barpo bo`lishiga olib keldi. Yangi yerlar o`zlashtirilib, paxta maydonlari kengaytirildi.
Necha yuz yillar davomida barpo bo`lgan bog`larimiz kesildi, o`rniga ishlab chiqarish korxonalari qurildi. Qanchadan qancha mevali daraxtlar shahar husnini buzadi, uni ifloslantiradi, degan bahona bilan qirqib tashlandi. Yangi yerlar suv resurslarini hisobga olmay o`zlashtirilaverdi. Natijada Orol dengizidan ayrilib qolishimizga bir bahya qoldi. Xullas, xatolarimiz uchun tabiat bizni qattiq jazoladi. Mevali daraxtlarimizning keskin kamayib ketishi bozorlarimizda mevalarning narxi ko`tarilishiga sabab bo`ldi. Yong`oq, mayiz, turshak, danak, pista kabi mevalar faqat aziz mehmonlar kelganidagina xarid qilinadigan bo`ldi. Og`izga solsa erib ketadigan o`riklarimizning sarxil navlari yo`qoldi. Vaholanki, o`rik tarkibida inson organizmi uchun zarur bo`lgan 18 xil mikroelementlar bor. Hozirgi kunda shifobaxsh yong`oq daraxti faqat tog`li joylarda va ayrim xonadonlardagina saqlanib qolgan. Axir, yong`oq tarkibida 45 foizdan 75 foizgacha yog` borligi, A, B, C vitaminlari, 25 foiz inson hayoti uchun kerak bo`lgan moddalar borligi hammaga ma’lum edi-ku?! Yong`oqning nafaqat mevasi, balki uning barglari ham shifobaxshdir. Kichik bir yong`oq shoxchasi bo`lgan xonada yuqumli kasallik tarqalmaydi. Bundan tashqari, yong`oq atrofga gazsimon fitonsid moddasini chiqaradi. U havoni tozalashda beqiyosdir. Men ajoyib jiydazorlarni eslayman, ming afsuski, e’tiborsizlik, loqaydlik tufayli bu meva daraxti o`lkamizda barmoq bilan sanoqli qoldi.
Bizga hayot baxsh etib turuvchi ona tabiatimizni asrash har birimizning muqaddas burchimiz ekanligini unutmasligimiz lozim. Tabiatning har bir zarrasini ko`z qorachig`idek asrashga astoydil harakat qilamiz.