JAVOB VARAQASI VA JADVAL NOMERLANGAN ISH KATAKCHALAR BILAN, QIZIQISHLAR XARITASI JAVOB VARAQASI TO'LDIRISH VAZIFASINI TO'G'RI TUSHUNTIRING.
Ushbu so’rovnoma sinaluvchilarning u yoki bu faoliyat turiga qiziqish darajasini aniqlashga mo’ljallangan. Uning yordamida olingan ma’lumotlarga asoslangan holda yuqori sinf o’quvchilariga (8-9 sinflar) kasb tanlash, kasbga yo’llash masalalariga oid maslahatlar berish maqsadga muvofiq bo’ladi. Bu so’rovnoma bilan ishlashda psixolog oldindan barcha sinaluvchilarga yetadigan miqdorda javob varaqasi tayyorlab olishi kerak bo’ladi. So’ng tadqiqotni sinaluvchilarga beriladigan quyidagi ko’rsatma bo’yicha amalga oshiradi. So’rovnoma matnini har bir sinaluvchiga alohida qilib berish ham mumkin, lekin ularning javob berish vaqti chegaralanganligi haqida ogohlantirib qo’yish kerak (15-20 daqiqagacha). Tadqiqot davomida sinaluvchiga qulay sharoitni yaratish, unga halaqit beruvchi omillarni bartaraf etish, psixodiagnostik tadqiqotlar olib borish talablariga qat’iy amal qilish lozim.
Ko’rsatma: «Sizning etiboringizga havola etilayotgan ushbu savollarning birontasini ham qoldirmay barchasiga quyidagi tartibda javob bering:
- agar sizga savolda berilgan mashg’ulot bilan shug’ullanish juda yoqsa, , unda javoblar uchun berilgan varaqadagi anketani shu savolning tartib raqami keltirilgan joy ostiga ikkita plyus "+ +" belgisini qo’ying;
-agar shunchaki yoqsa bitta plyus" +";
-savolda aytilgan mashg’ulotga befarq bo’lsangiz yoki biron nima deyishga qiynalsangiz —"O" ni;
-agar u mashg’ulot sizga yoqmasa bitta minus " - " belgisi quying.;
-agar juda yoqmasa, ya’ni bu faoliyatni yomon ko’rsangiz, unda ikkita minus" - -" belgisini qo’yasiz.
4. NO EKSPERIMENTAL METODLAR, SO'ROVNOMA BILAN UZVIY BOG'LIQLIGI Eksperimental psixologik metodlariga murojaat qilishdan oldin ularni umum-ilmiy pozitsiyalarini ko`rib chiqamiz. Barcha metodlar ma’lumotlar olish uchun ishlatiladi. Ular aktiv va passivlarga ajratilgan. Aktivlariga laboratoriya eksperimentlari va ularning modifikatsiyasi, kvazi-eksperiment kiradi. Passivlariga – kuzatish, kichik metod, faoliyat mahsuli analizi, o`lchash va korrelyatsion kuzatuvlar, ma’lumotlar yig‘ish metodi va h.k. Birinchi metodda kuzatuv, xodisa va jarayonlar bilan faol tanishtiradi.
Albatta ob’ektga ta’sir etgan holda, ikkinchi metod jarayoni esa uni faqat ro`yxat qilish bilan chegaralanadi. Kuzatuvchi ro`yxatni to`g‘ridan-to`g‘ri yoki savolnoma asosida yozib boradi. Xuddi shu narsa ta’sir qilish jarayonida ham qo`llanilishi mumkin. Eksperiment jarayonida to`g‘ridan-to`g‘ri muloqot metodi orqali o`tkaziladi. Bu ikkinchi jarayon psixologik eksperiment metodlaridir. Uchinchi jarayon ham mavjuddir. Eksperimentator kuzatuv jarayonida tabiiy usullardan yoki «tushunish metodi» dan to`g‘ridan to`g‘ri kuzatuvchiga nisbatan qo`llaydi. Eksperiment jarayonida kuzatuvchi vazifalarni faol bajaradi. Kuzatish, so`rov davomida esa unga hech qanday vazifa berilmaydi va u o`zini erkin tutadi. Asosiy mezonlar mavjud bo`lib bu quyidagilardan iboratdir:
Eksperimental kuzatuv, sistematik kuzatuv yoki korrelyatsion kuzatuv. Ularni xususiyati shundaki, kuzatuvchi korrelyatsion asosiy o`tish davrlari o`rtasida aloqalarni aniqlaydi. Buning uchun u sara kuzatuvchilarni tanlab, ular bilan ish olib borish ketma-ketligini rejalashtiriladi.
Tabiiy eksperiment va kuzatuvlar, suhbat, klinik metod, ayrim hollarni tushuntirish metodi va hokazolar. Bu metodlar inson xulq-atvorini xususiyatlarini yuzaga chiqaradi, empirik umumiyliklarga xizmat qiladi.