Shaxsga yo‘naltirilgan ta’limning kuchi

Ta’limning shaxsga yo‘naltirilgan tizimi

Odatda, maktab matematika, fizika, tarix kabi fanlardan umumiy bilimlar berishi lozim hisoblanadi. Bu XVII-XIX asrlarda vujudga kelgan ta’limning bilimga yo‘naltirilgan shakli bo‘lib, uning asosida bolalarga barcha fanlardan umumiy bilimlarni berish yotadi. Oliy ta’limda esa xuddi shu tizim tor soha mutaxassislarini tayyorlashda qo‘llanilgan.

Bu tizim o‘zini oqlay olmadi, XX asrda bunga ikki omil sabab bo‘ldi: ma’lumotlar, axborot bazasi, ilm-fandagi kashfiyotlar va ixtirolar aql bovar qilmas darajada ko‘payib ketdi, na maktab, na universitet bu o‘zgarishlarning izidan quvib yeta oldi. Bir paytning o‘zida, jamiyatdagi o‘zgarishlar tufayli zamonaviy yoshlar o‘zlashtirayotgan ko‘pchilik kasblar yaqin kelajakda yo‘q bo‘lib ketmoqda.

Butun XX asr va hozirgi asr bizdan shaxsga yo‘naltirilgan ta’limga o‘tishni taqozo qilmoqda. Uning asosida esa ma’naviy, muloqot va kognitiv (yaratuvchan, tanqidiy, tizimli va nostandart fikrlash, keng dunyoqarash, hissiy idrok, katta va o‘zgaruvchan ma’lumotlar bazasi bilan ishlay olish qobiliyati va hokazo) sifatlari doimiy o‘zgarib borayotgan muhitda shaxsning rivojlanishi yotadi.

Ko‘p hollarda fan tamoyili emas, balki fanlararo mezondan kelib chiqqan holda dars beriladi (STEAM, Liberal Arts), bu esa tor soha mutaxassislarining qo‘lidan kelmaydi. Bu yo‘nalishda ham biz rivojlanishimiz lozim.

Shu sababdan pedagogik oliy ta’lim muassasalarida (maktab bitiruvchilarining sifati nuqtayi nazaridan) kimlar o‘qitilishi, kim o‘qitishi, nimalar, nima maqsadda va qanday o‘qitilishi — bizning kelajagimiz, boringki, milliy xavfsizligimiz masalasidir. Men ular haqida oldin ham to‘xtalganman.