Shaxs va alturizm masalasi



Download 46,1 Kb.
bet8/10
Sana23.06.2022
Hajmi46,1 Kb.
#696669
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10
Bog'liq
SHAXS VA ALTURIZM MASALASI

Psixoanalitik oqim


An'anaviy psixoanalitik nazariyalarda bu kabi altruistik kontekstlar paydo bo'lmaydi. Ushbu oqimga ko'ra, inson tug'ilish paytidan boshlab instinkt va istaklar bilan harakatlarni amalga oshiradi va aynan jamiyat bu impulslarni bostiradi va boshqaradi.
Keyinchalik shaxs ijtimoiy me'yorlarni o'zlashtiradi va o'z axloqini shakllantiradi, boshqa odamlarning harakatlarini tanbeh berish va nazorat qilishda ishtirok etadi.
Ushbu oqimga ko'ra, odamlar aybdorlik tuyg'usidan qochish uchun altruistik xatti-harakatlarni amalga oshiradilar, chunki ular o'zlarini buzadigan tendentsiyaga ega yoki ichki nizolarni hal qilishadi.

Altruizmning sotsiologik nazariyalari

Ijtimoiy normalar


Ko'p marta biz alruistik harakatlarni amalga oshiramiz, hatto bu haqda o'ylamasdan, hisoblamasdan yoki rejalashtirmasdan. Biz buni shunchaki bajarilishi kerak deb hisoblaganimiz uchun qilamiz.
Ushbu altruistik xatti-harakatlar ijtimoiy me'yorlardan kelib chiqadi. Ushbu qoidalar bizdan nimani kutayotganimizni, jamiyat kutayotgan umidlarni aytib beradi.
Altruistik xulq-atvorni o'rganishda eng muhim ijtimoiy me'yorlar o'zaro munosabat normasi va ijtimoiy mas'uliyatdir.

  • O'zaro munosabat qoidasi. Ushbu qoidaga binoan, biz insonga yordam berganda, kelajakda ular yordamga muhtoj bo'lganimizda ham bizga yordam berishadi yoki hech bo'lmaganda ular bizga zarar etkazmaydi.

  • Ijtimoiy javobgarlik standarti. Ushbu qoida bizga yordamga muhtoj va unga munosib bo'lgan odamlarga yordam berishimiz kerakligini aytadi, ya'ni yordam berish foydasiz bo'lsa ham, majburiyatdan tashqari yordam beramiz. Ammo biz hammaga yordam bera olmaymiz, faqat biz sezgan insonlar yordamga loyiqdir, muammo deb o'ylaganlarning o'zi emas.

Altruizmning evolyutsion tuyg'usi haqidagi nazariyalar

Evolyutsion psixologiya


Turli xil hayvon turlarida altruistik xatti-harakatlarni topgan ko'plab tadqiqotlar mavjud.
Shimpanzeler bilan o'tkazilgan tadqiqotda, agar boshqa bir shimpanze ulardan yordam so'rasa, ular altruistik xatti-harakatlarni ko'rsatganliklari ko'rsatildi.
Shimgichlar teshik bilan bog'langan alohida xonalarga joylashtirildi, ularning har biri ovqatlarini olish uchun har xil sinovdan o'tkazildi. Sinovni yakunlash uchun har bir shimpanzega boshqa shimpanze ega bo'lgan asbob kerak edi.
Tadqiqotchilar shuni aniqladilarki, agar bir shimpanze ikkinchisidan asbob so'rasa, ikkinchisi unga yordam beradigan narsa bo'lmasa ham, ikkinchisi yordam beradi.
Siz shimpanzalarni alturistik deb o'ylashingiz mumkin, chunki ular inson turiga juda yaqin (genetik jihatdan), lekin odamdan uzoqroq bo'lgan boshqa turlarda altruistik xatti-harakatlar kuzatilgan:

  • Boshqa turdagi (mushuklar, sincaplar ...) kuchuklarini asrab olgan va ularni xuddi o'z kuchuklari kabi o'stirgan urg'ochi itlarning holatlari mavjud.

  • Ko'rshapalaklar, agar ular ovqat topmagan bo'lsalar, boshqa ko'rshapalaklar bilan o'zlarining ovqatlarini bo'lishadilar.

  • Morjlar va pingvinlar etim qolgan bir xil turdagi yoshlarni, ayniqsa, o'z yoshlarini yo'qotib qo'yishgan bo'lsa, asrab olishadi.

Download 46,1 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish